عالم برزخ از دیدگاه قرآن و احادیث

عالم برزخ از دیدگاه قرآن و احادیث

عالم برزخ عالم متوسطى میان دنیا و آخرت است كه مردگان تا قیامت در آن بسر مى برند.

پس از اثبات وجود روح مجرد و بقاى آن پس از مرگ و تخلیه بدن این مسأله اساسى مطرح مى گردد كه ارواح پس از مرگ و خارج شدن از قالب اجسام بدنى در كجا زندگى مى كنند؟

آیا عالمى به نام برزخ كه واسطه بین عالم دنیا و عالم آخرت است وجود دارد؟ یعنى ما در سلسله عقاید خود و ملاحظه مراحل تكاملى انسان ها قبل ا ز این دنیاى مادى نطفه بودیم و قبل از نطفه عناصرى در زمین و بعد از نطفه به صورت انسانى در آمدیم و در دنیا زندگى مى كنیم آیا بعد از این دنیا هم به عالم دیگرى وارد مى شویم به نام عالم برزخ یا نه؟

كلمه برزخ در لغت به معناى فاصله و حائل میان دو چیز راگویند.

مرحوم طریحى1 در مجمع البحرین2 در معناى كلمه برزخ چنین مى نویسد: "البرزخ: الحاجز بین الشیئین"؛ برزخ حائل بین دو شىء است. سپس روایتى از معصوم(علیهم السلام) چنین نقل مى كند: نخاف علیكم هول البرزخ ، پس مراد از برزخ در این روایت بین دنیا و آخرت از هنگام مرگ تا رستاخیز مى باشد پس كسى كه مى میرد داخل برزخ مى شود. این كلمه و واژه در قرآن سه بار و در سه آیه ذكر شده است: در دو آیه كه یكى در سوره فرقان و دیگرى در سوره "الرحمان)" است واژه برزخ به معناى فاصله و حائل میان دو دریا كه یكى شور است و دیگرى شیرین و به هم نمى آمیزند آمده و در آیه سوم كه در سوره "مومنون" است در معناى عالم برزخ یا فاصله میان مرگ و رستاخیز ذكر شده است.





آیه اول: « وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا »3 ؛ او خدائى است كه آب دو دریا را بهم آمیخت دو دریایى كه آب یكى از آن دو شیرین و گوارا است و آب دیگرى شور و تلخ و میان این دو آب فاصله و حائلى قرار داد تا همیشه از هم جدا باشند و به هم نیامیزند .





آیه دوم: « بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا یَبْغِیَانِ »4؛ میان آن دو دریا فاصله اى است كه به حدود یكدیگر تجاوز نمى كنند و به هم نمى آمیزند.

آیه سوم: « لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ ».5

گناهكاران گویند تا شاید به تدارک و جبران گذشته كردار نیک انجام دهم و به آن خطاب شود كه هرگز چنین نخواهد شد و گناهكاران كلمه "ارجعننى" را كه از سر حسرت بر زبان رانند و نتیجه اى نگیرند كه از عقب آنها عالم برزخ است تا روزى برانگیخته شوند.

غیر از این آیه آیات دیگرى نیز در قرآن ذكر شده كه از مجموع مطالب آنها استفاده مى شود كه عالم برزخ واسطه بین عالم دنیا و عالم آخرت است از جمله آنها: «(اى پیامبر) هرگز گمان مبر كسانى كه در راه خدا كشته شدند, مردگانند! بلكه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان (در عالم برزخ) روزى داده مى شوند» 6





در آیه 171 سوره آل عمران مى فرماید: «و از نعمت خدا و فضل او (نسبت به خودشان در عالم برزخ) مسرورند و (مى بینند كه) خداوند پاداش مومنان را ضایع نمى كند(نه پاداش شهیدان و نه پاداش مجاهدان را كه شهید شدند)»



«یُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَفِی الآخِرَةِ ...»7 ؛ خداوند كسانى را كه ایمان آوردند به خاطر گفتار و اعتقاد ثابتشان استوار مى دارد هم در این جهان و هم سراى دیگر(در عالم برزخ و سراى آخرت).

از همه این آیات استفاده مى شود كه بعد از مرگ عالم برزخ است تا روزى كه مبعوث شوند و این برزخ عالم قیامت نیست یعنى انسان پس از مرگ بلافاصله به روز قیامت منتقل نمى شود.

مراد از برزخ در این روایت بین دنیا و آخرت از هنگام مرگ تا رستاخیز مى باشد پس كسى كه مى میرد داخل برزخ مى شود. این كلمه در قرآن سه بار و در سه آیه ذكر شده است: در دو آیه كه یكى در سوره فرقان و دیگرى در سوره "الرحمان)" است واژه برزخ به معناى فاصله و حائل میان دو دریا كه یكى شور است و دیگرى شیرین و به هم نمى آمیزند



شخصى به امام صادق(ع) عرض كرد: چه مى فرمایید در آیه «النار یعرضون علیها غدوا و عشیا...»8. ؛ آتش است كه هر صبح و شام كه آنان بر آن عرضه مى شوند؟ فرمود: دیگران چه مى گویند؟ عرض كرد: مى گویند آن آتش جهنم جاوید(آخرت) است و گویند كه بین صبح و شام عذابى نباشد. فرمود: پس اینها خوشبخت اند (كه بخشى از روز را در آسایش بسر مى برند). عرض كرد: پس چگونه است؟ فرمود: این در دنیا است كه مربوط به عالم برزخ است. و اما جهنم جاوید محتواى این آیه است: «... و یوم تقوم الساعه ادخلوا آل فرعون إشد العذاب»9 ؛ روزى كه قیامت برپا شود(مى فرماید. آل فرعون را در سخت ترین عذابها وارد كنید.

در احادیث معتبر از پیامبر و ائمه(علیهم السلام) در توضیح عالم برزخ چنین وارد شده است:

البرزخ هو إمر بین إمرین و هو الثواب و العقاب بین الدنیا و الاخره و هو قول الصادق(ع) و الله ما إخاف علیكم الا البرزخ 10 برزخ همان امر بین دو امر ثواب و عقاب بین دنیا و آخرت است و آن قول امام صادق(ع) است كه مى فرماید: به خدا سوگند من بر شما(شیعیان) نمى ترسم جز از مرحله برزخ بین دنیا و آخرت.

در مورد آیه «و من ورائهم برزخ...» امام صادق(ع) فرمود: هو القبر و ان لهم فیه لمعیشه ضنكا و الله ان القبر لروضه من ریاض الجنه إو حفره من حفر النار ؛ مراد از برزخ همان قبر مى باشد و البته براى كافران هر آینه زندگى سختى در آنجا مى باشد به خدا سوگند كه قبر هر آینه باغى از باغ هاى بهشتى(براى مومنین) و یاحفره اى از حفره هاى آتش جهنم(براى كافران و...) مى باشد. 11

از اینرو امام صادق(ع) خطاب به شیعیان آن زمان مى فرماید:

والله إتخوف علیكم فى البرزخ. قلت ما البرزخ؟ فقال: القبر منذ حین موته الى یوم القیامه؛ من بر شما(شیعیان) در عالم برزخ مى ترسم راوى مى گوید: من به امام صادق(ع) گفتم كه عالم برزخ كجا است؟ فرمود: قبر است زندگى در آن از زمان مرگ تا روز رستاخیز ادامه دارد.

امام صادق(ع) به جمعى از شیعیان خود فرمود: به خدا قسم كه تنها خطرى كه من بر شما احساس مى كنم برزخ است و چون قیامت شود و كار به دست ما برسد ما بر كار شما از خودمان اولویت داریم. 12

از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است كه فرمود: ارواح مومنان عالم در برزخ به كنار چشمه اى از بهشت به نام "سلمى"زندگى مى كنند. 13

"ابوبصیر"مى گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم ارواح مؤمنین پس از مرگ در چه وضعند؟ فرمود: در برزخ در میان غرفه هایى از بهشت بسر مى برند از خوراک بهشتى مى خورند و از آب آن مى نوشند و منتظر انجاز وعده پروردگار خود هستند.14

پس عالم برزخ حائل بین دو شئ یعنى ما بین دنیا و آخرت از هنگام مرگ تا روز بعثت است پس كسى كه مى میرد داخل برزخ مى شود كه واسطه و حائل بین دنیا و آخرت است. 15

نوشته ی: حسین حقانى

تنظیم: بصیرت_گروه دین و اندیشه تبیان

پى نوشت ها :1. متوفاى 1085هـ ق.

2. ج2ص 430.

3. فرقان: آیه 53.

4. سوره الرحمان 20.

5. مومنون 100 - دائره المعارف تشیع ج3 ص 176 بنیاد خیریه فرهنگى شط سال 1371ش.

6. آل عمران 169.

7. ابراهیم 27.

8. مؤمن 46.

9. همان.

10. تفسیر نورالثقلین: ج3 ص 553 - تفسیر على بن ابراهیم بحارالانوار ج6 ص 214.

11. بحارالانوار: ج6 ص 218.

12. معارف و معاریف ج1 ص 378 و 379 تألیف سید مصطفى دشتى.

13. بحارالانوار: ج6 ص 61 و 82.

14. بحارالانوار: ج6 ص 61 - 82.

15. قاموس نهج البلاغه تألیف محمد على ترقى ج 1 ص 137.

ادامه مطلب ....



http://www.nooreaseman.com/forum167/thread52344.html



منبع:انجمن هاي سياسي مذهبي فرهنگي نورآسمان



تبادل لينك