آژانس از واژه بازرسی استفاده نکرده است؛
سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به مقاله «ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هسته ای، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است یا بازدید»، توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر منتشر کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، روابط عمومی و اطلاعرسانی سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به مقالهای با عنوان «ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هستهای، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است یا بازدید» که سوم دیماه جاری نادر ساعد، استادیار حقوق بین الملل منتشر کرد، توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر منتشر مینماید:
همانگونه که مسئولین سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت خارجه پیشتر اعلام نمودهاند اجازه بازدیداز کارخانه آب سنگین اراک حسب درخواست اولیه آژانس بینالمللی انرژی اتمی داده شده است و با امضای بیانیه مشترک میان سازمان و آژانس که در بند دوم ضمیمه آن با اشاره به هدف بازدید به شرح زیر آمده، رسمیت یافته است.
«تأمین اطلاعات مرتبط مورد توافق طرفین ودسترسی مدیریت شده به کارخانه تولید آب سنگین»
(Providing mutually agreed relevant information and managed access to the heavy water production plant)
ملاحظه میشود که خود آژانس از واژه بازرسی استفاده نکرده ما نیز تعمداً عبارت بازرسی را برای پرهیز از برخی سوء تفاهمات به کار نبردهایم. دسترسی بر اساس توافق طرفین در قالب بازدید هم اکنون انجام گردیده است.
برای فهم درست از واژههایی چون دسترسی مدیریت شده، بازرسی و بازدید و بسیار از اصطلاحات تخصّصی دیگر که روزانه بارها از جانب مسئولین متخصصین انرژی اتمی کشور و به ویژه آنهایی که با مسائل و تصمیمات بینالمللی سروکار دارند، به کار میرود، توجه به معانی برخی از آنها در فرهنگ اصطلاحات آژانس بینالمللی انرژی اتمی به شرح ذیل را توصیه مینماید:
در مدل موافقتنامه پادمان جامع از عنوان بازرسی (Inspection) برای فعالیتهای راستی آزمایی مربوط به حسابرسی مواد هستهای در محل، استفاده نموده است (مواد 70 الی 82) از طرفی از عنوان بازدید (Visit) برای تمام موارد حضور بازرسان در کشور استفاده شده است (مواد 87 الی 89) به طور مشخصتر، علاوه بر انواع «بازرسی» به منظور راستیآزمایی مواد هستهای، آژانس میتواند پس از دریافت اطلاعات طراحی تاسیسات[2](DIQ)طبق مواد 42 الی 45 با همار کشور مورد نظر بازرسانی را به منظور بررسی و «راستی آزمایی اطلاعات طراحی[3](DIV) به تأسیسات اعزام نماید که تحت عنوان «بازدید» انجام میگیرد (ماده48).
انجام مذاکره در مورد تدوین رهیافت پادمان در موسسات و یا انجام مذاکرات مختلف با مراجع مسئول در سطح کشور و مؤسسات در خصوص اجرای پادمان نیز تحت عنوان «بازدید» صورت میگیرد.
در پایان و پس از طی مدتی مشخص، آژانس یافتههای مربوطه را به صورت بیانیهای برای مرجع ملی کشور ارسال مینماید که توسط مراجع مرتبط کشور مورد توجه و بررسی قرار میگیرد.
در خاتمه یادآوری مینماید اینکه بسیاری از کارشناسان حوزههای مختلف علمی و فنی سعی در فهم درست حقوقی در بحثهای هستهای داشته و در مقابل آنچه که حقوق حقه ملت ایران در استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای است، عکسالعمل و تعامل مثبت نشان میدهند، مایه مباهات و امید است.
در عین حال روابط عمومی و اطلاعرسانی، سخنگو و معاونت روابط راهبردی و امورمجلس سازمان انرژی اتمی ایران آمادگی پاسخگویی به هرگونه سؤال هموطنان عزیز را داشته و از طرح سؤالات و نظرات انتقادی و ارشادی استقبال مینماید.
مزید اطلاع ذیلاً عین عبارات مندرج در «واژهنامه پادمان آژانس» در خصوص کاربرد واژههای بازدید و بازرسی که در بخش یازده راهنمای مذکور :
www.pub.iaea.org/MTCD/ Publications/PDF/nus-3-cd/PDF/ NVS3_Prn.Pdf
آمده است نقل میگردد:
11.1. Visit – the presence of IAEA inspectors at a facility for purposes other than a safeguards inspection (see No. 11.2) or complementary access (see No 11.25); examples of such purposes are the examination and verification of design information on a facility (see No's 3.29 and 3.30), fact finding and technical discussions in connection with the development of safeguards approaches (see No. 3.1), and negotiations and discussions with facility and State authorities regarding safeguards implementation matters. Visits are not counted as person-days of inspection (see No. 11.20).
11.2. Inspection – under an INFCIRC/153-type safeguards agreement, a set of activities carried out by IAEA inspectors at a facility or a location outside facilities to verify that the nuclear material declared and placed under safeguards remains in peaceful nuclear activities or is otherwise adequately accounted for. Three types of inspection may be performed under these agreements: ad hoc, routine and special inspections (see No's 11.4, 11.5 and 11.13, respectively). Under an INFCIRC/66-type safeguards agreement, inspections are performed to verify that the nuclear material declared and placed under safeguards remains in peaceful nuclear activities or is otherwise adequately accounted for and that the non-nuclear material, facilities, equipment, services and information specified and placed under safeguards are not used to further any proscribed purpose. Initial inspections, routine inspections and special inspections may be performed under such agreements (see No's 11.3, 11.5 and 11.13, respectively).
* لازم به ذکر است در مقاله مذکور توضیح داده شده که بازدید با بررسی و بازرسی تفاوت دارد و در صورت بازرسی، ماموران آژانس می توانند از تمام جزئیات صنایع هسته ای ایران تصویر و عکس گرفته، نمونه برداری کنند، دستگاه ها را چک کنند و تمام اسناد و حتی صورتجلسه های مسئولان و دانشمندان را مطالعه کنند.
متن مقاله:
د
ر ادبیات حقوق هستهای، «بازدید» یا visit اقدامی بسیار محدود و صرفاً ناظر بر بررسیهای مشاهدهای و دیداری است که در خلال آن، حق هیچگونه نمونهبرداری، بررسی مدارک و اسناد، اخذ اظهارنظر و انجام پرسش و پاسخ، عکسبرداری، مصاحبه، حسابرسی مواد، یادداشتبرداری از صورتجلسات و گزارشهای کاری تأسیسات، چک و کنترل محدوده و مکانیابی، نصب تجهیزات پایش و نظایر آن وجود ندارد. این گونه اقدامات، به عنوان «بازرسی» یا inspection محسوب میشوند که استحقاق بلکه مسؤولیت انجام طیف وسیعی از فعالیتها را برای بازرسان بین المللی مورد تأکید و تأیید قرار میدهند.
نظام راستیآزمایی یا verification، تنها یکی از مصادیق و جلوههای بازرسی به صورت در محل یا on-site و خارج از محل off-site است که در برخی از محورها و مکانها، با دسترسیهای محدود انجام میپذیرد. این فعالیتها، بر اساس اطلاعات اولیه ای استوارند که دولت میزبان بر اساس مبانی حقوقی یا الزامات دو یا چندجانبه، به سازمان بین المللی مربوط ارائه نموده و سازمان نیز تنها فعالیت خود را بر ارزیابی اطلاعات مذکور و ارزیابی صحت و سقم آنها متمرکز می نماید. از این روست که این گونه فعالیتهای بازرسی را در ادبیات تخصصی بینالمللی، «بازرسی و تأیید» نام گذاشتهاند.
دسترسی هدایتشده یا مدیریتشده یا Managed access، تنها در مقابل بازرسی (و نه بازدید) قرار دارد و در واقع، مؤید مجموعهای اختیارات در مقابل طیف وسیع فعالیتهای بازرسی است که به دولت میزبان اجازه می دهد تا ضمن احترام به حقوق و مسؤولیتهای بازرسان بین المللی، مکانها و اسناد و مدارک غیرمرتبط با حوزه کاری آنها را از شمول هرگونه تجسس و بررسی تیم های بازرسی خارج نمایند یا با اعمال برخی تدابیر نظیر موردی و اتفاقیکردن محلهای بازرسی، دامنه فعالیت های آنها را محدود به مواردی گزیده بنمایند. بنابراین، مدیریت دسترسی های بازرسان بینالمللی توسط دولت میزبان، حقی بینالمللی بر گرفته از حقوق حاکمه است که موجب ایجاد توازن میان حقوق دولت میزبان از یک سو و تعهدات دولت مذکور که موجد حقوق و مسؤولیت بینالمللی برای سازمانهای تخصصی بینالمللی شدهاند از سوی دیگر، میگردد.
حق دسترسی هدایتشده، که محدودکننده دامنه مداخلهگریهای ناشی از مسؤولیت بازرسان بینالمللی است، در معاهدات بینالمللی متعدد مرتبط با بازرسیهای خلع سلاح و عدم گسترش مورد تصریح قرار گرفته است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی چندی پیش بدون تفکیک این دو مفهوم و در گفتوگو با ایرنا گفته بود: "بعد از سفر یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس به تهران و دیدار با دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، موضوع «بازدید و دسترسی مدیریتشده» از سوی آنها مطرح شد که ما نیز به درخواست آنها پاسخ مثبت دادیم."
البته که مقصود آژانس، صرفاً محدود کردن فعالیتهای آژانس به «بازدید» از کارخانه تولید آب سنگین نبوده است و از این رو، اگر مقصود ایران تنها "بازدید" بوده باشد، در این زمینه "دسترسی هدایتشده" اساساً موضوعیت نداشته است. به تعبیر دیگر، تعیین زمان بندیها و نحوه بازدید از کارخانه مذکور، از جمله حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران است و محدودیتهای مرتبط با این بازدیدها امری عرفی و شناخته شده بوده و نیازمند قالبهای خاص و استثنائی نظیر دسترسی هدایت شده نبوده است. پس پیداست که تقاضای آژانس حتی آمادگی برای پذیرش دسترسیهای مدیریتشده، از نوع بازرسی است هرچند در مرحله نخست، همه اقدامات آژانس بر اساس استاندارد یک بازرسی بین المللی به عمل نیامده باشد.
اما سخنان عراقچی، توجیههای سخنگوی سازمان انرژی اتمی را به کلی رد کرد. وی ضمن تأیید «بازرسی» آژانس از کارخانه تولید آب سنگین اراک، اظهار داشت: "سفر بازرسان آژانس به ایران و «بازرسی» از کارخانه آب سنگین اراک در این چارچوب (توافقنامه تهران) انجام شد و این موضوع مسیری جداگانه است."
از این رو، درخواست بازرسان آژانس در زمینه کارخانه تولید آب سنگین اراک، هر چه که بوده باشد، وقتی با «دسترسی هدایتشده» ترکیب میشود، منظور از نوع بازدیدهای صرف نیست و این نکته باید در ادبیات کارگزاران حوزه انرژی اتمی گنجانده شود که این مفهوم در مورد بازدید معنایی ندارد. به واقع، لازمه کنش فعال در قبال فعالیتهای آژانس و صیانت واقعی از حقوق اساسی کشور در این عرصه، اشراف بر ادبیات راهبردی حوزه انرژی اتمی و ادبیات تخصصی حقوقی و فنی در نظام عدم گسترش و تضمین انرژی هسته ای صلحآمیز است و خلاصه اینکه در برابر درخواستهای آژانس برای «بازرسی»، باید با نهایت دقت و وسواس برخورد کرد و مسأله را فراتر از یک بازدید صرف درک نمود.
پاسخ سازمان اتمی به مقاله انتقادی درباره توافق
سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به مقاله «ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هسته ای، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است یا بازدید»، توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر منتشر کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، روابط عمومی و اطلاعرسانی سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به مقالهای با عنوان «ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هستهای، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است یا بازدید» که سوم دیماه جاری نادر ساعد، استادیار حقوق بین الملل منتشر کرد، توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر منتشر مینماید:
همانگونه که مسئولین سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت خارجه پیشتر اعلام نمودهاند اجازه بازدیداز کارخانه آب سنگین اراک حسب درخواست اولیه آژانس بینالمللی انرژی اتمی داده شده است و با امضای بیانیه مشترک میان سازمان و آژانس که در بند دوم ضمیمه آن با اشاره به هدف بازدید به شرح زیر آمده، رسمیت یافته است.
«تأمین اطلاعات مرتبط مورد توافق طرفین ودسترسی مدیریت شده به کارخانه تولید آب سنگین»
(Providing mutually agreed relevant information and managed access to the heavy water production plant)
ملاحظه میشود که خود آژانس از واژه بازرسی استفاده نکرده ما نیز تعمداً عبارت بازرسی را برای پرهیز از برخی سوء تفاهمات به کار نبردهایم. دسترسی بر اساس توافق طرفین در قالب بازدید هم اکنون انجام گردیده است.
برای فهم درست از واژههایی چون دسترسی مدیریت شده، بازرسی و بازدید و بسیار از اصطلاحات تخصّصی دیگر که روزانه بارها از جانب مسئولین متخصصین انرژی اتمی کشور و به ویژه آنهایی که با مسائل و تصمیمات بینالمللی سروکار دارند، به کار میرود، توجه به معانی برخی از آنها در فرهنگ اصطلاحات آژانس بینالمللی انرژی اتمی به شرح ذیل را توصیه مینماید:
در مدل موافقتنامه پادمان جامع از عنوان بازرسی (Inspection) برای فعالیتهای راستی آزمایی مربوط به حسابرسی مواد هستهای در محل، استفاده نموده است (مواد 70 الی 82) از طرفی از عنوان بازدید (Visit) برای تمام موارد حضور بازرسان در کشور استفاده شده است (مواد 87 الی 89) به طور مشخصتر، علاوه بر انواع «بازرسی» به منظور راستیآزمایی مواد هستهای، آژانس میتواند پس از دریافت اطلاعات طراحی تاسیسات[2](DIQ)طبق مواد 42 الی 45 با همار کشور مورد نظر بازرسانی را به منظور بررسی و «راستی آزمایی اطلاعات طراحی[3](DIV) به تأسیسات اعزام نماید که تحت عنوان «بازدید» انجام میگیرد (ماده48).
انجام مذاکره در مورد تدوین رهیافت پادمان در موسسات و یا انجام مذاکرات مختلف با مراجع مسئول در سطح کشور و مؤسسات در خصوص اجرای پادمان نیز تحت عنوان «بازدید» صورت میگیرد.
در پایان و پس از طی مدتی مشخص، آژانس یافتههای مربوطه را به صورت بیانیهای برای مرجع ملی کشور ارسال مینماید که توسط مراجع مرتبط کشور مورد توجه و بررسی قرار میگیرد.
در خاتمه یادآوری مینماید اینکه بسیاری از کارشناسان حوزههای مختلف علمی و فنی سعی در فهم درست حقوقی در بحثهای هستهای داشته و در مقابل آنچه که حقوق حقه ملت ایران در استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای است، عکسالعمل و تعامل مثبت نشان میدهند، مایه مباهات و امید است.
در عین حال روابط عمومی و اطلاعرسانی، سخنگو و معاونت روابط راهبردی و امورمجلس سازمان انرژی اتمی ایران آمادگی پاسخگویی به هرگونه سؤال هموطنان عزیز را داشته و از طرح سؤالات و نظرات انتقادی و ارشادی استقبال مینماید.
مزید اطلاع ذیلاً عین عبارات مندرج در «واژهنامه پادمان آژانس» در خصوص کاربرد واژههای بازدید و بازرسی که در بخش یازده راهنمای مذکور :
www.pub.iaea.org/MTCD/ Publications/PDF/nus-3-cd/PDF/ NVS3_Prn.Pdf
آمده است نقل میگردد:
11.1. Visit – the presence of IAEA inspectors at a facility for purposes other than a safeguards inspection (see No. 11.2) or complementary access (see No 11.25); examples of such purposes are the examination and verification of design information on a facility (see No's 3.29 and 3.30), fact finding and technical discussions in connection with the development of safeguards approaches (see No. 3.1), and negotiations and discussions with facility and State authorities regarding safeguards implementation matters. Visits are not counted as person-days of inspection (see No. 11.20).
11.2. Inspection – under an INFCIRC/153-type safeguards agreement, a set of activities carried out by IAEA inspectors at a facility or a location outside facilities to verify that the nuclear material declared and placed under safeguards remains in peaceful nuclear activities or is otherwise adequately accounted for. Three types of inspection may be performed under these agreements: ad hoc, routine and special inspections (see No's 11.4, 11.5 and 11.13, respectively). Under an INFCIRC/66-type safeguards agreement, inspections are performed to verify that the nuclear material declared and placed under safeguards remains in peaceful nuclear activities or is otherwise adequately accounted for and that the non-nuclear material, facilities, equipment, services and information specified and placed under safeguards are not used to further any proscribed purpose. Initial inspections, routine inspections and special inspections may be performed under such agreements (see No's 11.3, 11.5 and 11.13, respectively).
* لازم به ذکر است در مقاله مذکور توضیح داده شده که بازدید با بررسی و بازرسی تفاوت دارد و در صورت بازرسی، ماموران آژانس می توانند از تمام جزئیات صنایع هسته ای ایران تصویر و عکس گرفته، نمونه برداری کنند، دستگاه ها را چک کنند و تمام اسناد و حتی صورتجلسه های مسئولان و دانشمندان را مطالعه کنند.
متن مقاله:
د
ر ادبیات حقوق هستهای، «بازدید» یا visit اقدامی بسیار محدود و صرفاً ناظر بر بررسیهای مشاهدهای و دیداری است که در خلال آن، حق هیچگونه نمونهبرداری، بررسی مدارک و اسناد، اخذ اظهارنظر و انجام پرسش و پاسخ، عکسبرداری، مصاحبه، حسابرسی مواد، یادداشتبرداری از صورتجلسات و گزارشهای کاری تأسیسات، چک و کنترل محدوده و مکانیابی، نصب تجهیزات پایش و نظایر آن وجود ندارد. این گونه اقدامات، به عنوان «بازرسی» یا inspection محسوب میشوند که استحقاق بلکه مسؤولیت انجام طیف وسیعی از فعالیتها را برای بازرسان بین المللی مورد تأکید و تأیید قرار میدهند.
نظام راستیآزمایی یا verification، تنها یکی از مصادیق و جلوههای بازرسی به صورت در محل یا on-site و خارج از محل off-site است که در برخی از محورها و مکانها، با دسترسیهای محدود انجام میپذیرد. این فعالیتها، بر اساس اطلاعات اولیه ای استوارند که دولت میزبان بر اساس مبانی حقوقی یا الزامات دو یا چندجانبه، به سازمان بین المللی مربوط ارائه نموده و سازمان نیز تنها فعالیت خود را بر ارزیابی اطلاعات مذکور و ارزیابی صحت و سقم آنها متمرکز می نماید. از این روست که این گونه فعالیتهای بازرسی را در ادبیات تخصصی بینالمللی، «بازرسی و تأیید» نام گذاشتهاند.
دسترسی هدایتشده یا مدیریتشده یا Managed access، تنها در مقابل بازرسی (و نه بازدید) قرار دارد و در واقع، مؤید مجموعهای اختیارات در مقابل طیف وسیع فعالیتهای بازرسی است که به دولت میزبان اجازه می دهد تا ضمن احترام به حقوق و مسؤولیتهای بازرسان بین المللی، مکانها و اسناد و مدارک غیرمرتبط با حوزه کاری آنها را از شمول هرگونه تجسس و بررسی تیم های بازرسی خارج نمایند یا با اعمال برخی تدابیر نظیر موردی و اتفاقیکردن محلهای بازرسی، دامنه فعالیت های آنها را محدود به مواردی گزیده بنمایند. بنابراین، مدیریت دسترسی های بازرسان بینالمللی توسط دولت میزبان، حقی بینالمللی بر گرفته از حقوق حاکمه است که موجب ایجاد توازن میان حقوق دولت میزبان از یک سو و تعهدات دولت مذکور که موجد حقوق و مسؤولیت بینالمللی برای سازمانهای تخصصی بینالمللی شدهاند از سوی دیگر، میگردد.
حق دسترسی هدایتشده، که محدودکننده دامنه مداخلهگریهای ناشی از مسؤولیت بازرسان بینالمللی است، در معاهدات بینالمللی متعدد مرتبط با بازرسیهای خلع سلاح و عدم گسترش مورد تصریح قرار گرفته است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی چندی پیش بدون تفکیک این دو مفهوم و در گفتوگو با ایرنا گفته بود: "بعد از سفر یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس به تهران و دیدار با دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، موضوع «بازدید و دسترسی مدیریتشده» از سوی آنها مطرح شد که ما نیز به درخواست آنها پاسخ مثبت دادیم."
البته که مقصود آژانس، صرفاً محدود کردن فعالیتهای آژانس به «بازدید» از کارخانه تولید آب سنگین نبوده است و از این رو، اگر مقصود ایران تنها "بازدید" بوده باشد، در این زمینه "دسترسی هدایتشده" اساساً موضوعیت نداشته است. به تعبیر دیگر، تعیین زمان بندیها و نحوه بازدید از کارخانه مذکور، از جمله حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران است و محدودیتهای مرتبط با این بازدیدها امری عرفی و شناخته شده بوده و نیازمند قالبهای خاص و استثنائی نظیر دسترسی هدایت شده نبوده است. پس پیداست که تقاضای آژانس حتی آمادگی برای پذیرش دسترسیهای مدیریتشده، از نوع بازرسی است هرچند در مرحله نخست، همه اقدامات آژانس بر اساس استاندارد یک بازرسی بین المللی به عمل نیامده باشد.
اما سخنان عراقچی، توجیههای سخنگوی سازمان انرژی اتمی را به کلی رد کرد. وی ضمن تأیید «بازرسی» آژانس از کارخانه تولید آب سنگین اراک، اظهار داشت: "سفر بازرسان آژانس به ایران و «بازرسی» از کارخانه آب سنگین اراک در این چارچوب (توافقنامه تهران) انجام شد و این موضوع مسیری جداگانه است."
از این رو، درخواست بازرسان آژانس در زمینه کارخانه تولید آب سنگین اراک، هر چه که بوده باشد، وقتی با «دسترسی هدایتشده» ترکیب میشود، منظور از نوع بازدیدهای صرف نیست و این نکته باید در ادبیات کارگزاران حوزه انرژی اتمی گنجانده شود که این مفهوم در مورد بازدید معنایی ندارد. به واقع، لازمه کنش فعال در قبال فعالیتهای آژانس و صیانت واقعی از حقوق اساسی کشور در این عرصه، اشراف بر ادبیات راهبردی حوزه انرژی اتمی و ادبیات تخصصی حقوقی و فنی در نظام عدم گسترش و تضمین انرژی هسته ای صلحآمیز است و خلاصه اینکه در برابر درخواستهای آژانس برای «بازرسی»، باید با نهایت دقت و وسواس برخورد کرد و مسأله را فراتر از یک بازدید صرف درک نمود.
ادامه مطلب ....
http://www.nooreaseman.com/forum324/thread60741.html
منبع:انجمن هاي سياسي مذهبي فرهنگي نورآسمان
تبادل لينك
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر