بر نا رفیقان شرم باد: صراط به چه معنی است ؟

۱۳۹۳ مهر ۵, شنبه

صراط به چه معنی است ؟

و صراط به معنی راه است ولکن صراط قیامت را به پل و جسر تفسیر کرده اند به جهت احادیث. و ظاهر است که جسر نیز راهی است و در اینجا راه مخصوص و جسر مخصوصی است که بر روی جهنّم کشیده و آخر او به اول بهشت وصل است، پس هرکه از او گذشت لابد از اهل بهشت است و هرکه نگذشت و افتاد البتّه به جهنّم افتاده. و منحصر است راه بهشت به همین راه و شرعاً و عقلاً ممتنع است که کسی راه دیگر پیدا کند و یا این راه را طی نکرده به بهشت نیک سرشت برسد. و اهل باطن و ظاهر همه را مسلّم است که در دنیا هرکه در شریعت و راه خدا مستقیم باشد و نلغزد، در صراط قیامت نیز به سهولت خواهد گذشت و نمی لغزد و از برای او عریض است و تندی و تیزی و سوزندگی ندارد. پس معلوم شد که مردم در آنجا نیز مثل اینجا خواهند بود، پس بعضی گذرند بر صراط مانند برق جهنده و بعضی مثل باد و بعضی مثل اسب و بعضی مثل پیاده و بعضی به چهار دست و پا مثل اطفال. و همه ی این مطالب مسلّمی شیعه و سنّی است. و اصل صراط از ضروریّات دین است.

مجلسی (قدّه) می فرماید: صراط جسری است که بر روی جهنّم می کشند و تا کسی از آن نگذرد داخل بهشت نمی شود. و در احادیث عامّه وخاصّه وارد شده که از مو باریک تر و از شمشیر برّنده تر و از آتش گرم تر است و مؤمنان خالص در نهایت آسانی گذرند مانند برق جهنده و بعضی به دشواری و بعضی به جهنّم می افتند، و آن در آخرت نمونه ی صراط مستقیم دنیا است که دین حق و راه ولایت باشد، هرکه از این صراط عدول و میل به باطل کرد در گفتار یا کردار از همان عقبه از صراط آخرت می لغزد. صراط مستقیم سوره ی حمد اشاره به هر دو است. و صدوق (قدّه) فرموده: اعتقاد ما آن است که صراط حق است و آن جسر جهنّم است و مرور جمیع خلایق بر آن خواهد شد، چنانکه فرمود: وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلاَّ وارِدُها كانَ عَلى‏ رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا(مریم) یعنی احدی از شما نیست مگر آنکه وارد شونده ی جهنّم است، بوده است این بر پروردگار تو حتم و لازم.1 و صراط در وجه دیگر حجّت های خدایند، پس هرکه ایشان را در دنیا شناخت و اطاعت ایشان کرد خدا او را از صراطی که جسر جهنّم است در روز قیامت می گذراند.

و شیخ مفید (قدّه) فرموده: صراط به معنی راه است و به این سبب ولایت امیرالمؤمنین (ع) و ائمّه از ذرّیّه ی او را صراط می گویند که راه نجات است. و در خبر است که طریق به سوی بهشت در روز قیامت به منزله ی جسری است که مردم بر آن می گذرند و آن است صراطی که رسول خدا (ص) از جانب راست آن می ایستد و امیرالمؤمنین از جانب چپ آن و ندا از جانب خدا به هر دو می آید که بیندازید در جهنّم هر کافر و معاندی را.2

و در معانی الاخبار است که از صادق (ع) پرسیدند از صراط، فرمود: که آن راه به سوی معرفت خدا است و دو صراط می باشد، صراط دنیا و صراط آخرت؛ صراط دنیا و امامی است که اطاعت او فرض واجب است، هرکه او را شناخت در دنیا پیروی او کرد می گذرد بر صراط آخرت که جسر جهنّم است و هرکه او را نشناخت در دنیا، قدمش از صراط آخرت می لغزد و به جهنّم می افتد.3

و در تفسیر عسکری (ع) است در تفسیر صراط مستقیم دنیا آن است که غلو نکند در حقّ ائمّه و تقصیر نکند در حقّ امامت ایشان و مستقیم باشد در دین حق و میل به باطل نکند، و در آخرت راه مؤمنان است به سوی بهشت که عدول نمی کنند به سوی جهنّم و غیر آن.4 و در امالی به سند معتبر از صادق (ع) روایت کرده که مردم می گذرند بر صراط چندین قسم و صراط باریک تر از مو و تندتر از شمشیر است، بعضی می گذرند مثل برق و بعضی راه می روند و بعضی به دست و پا می روند و بعضی چسبیده اند بر صراط و بعضی از بدن ایشان را آتش می گیرد و بعضی نمی گیرد.5

------------------------------------------

پی نوشت ها:

1. سوره ی مریم، آیه ی 71.

2. مجلسی، حقّ الیقین، ص 462.

3. مجلسی، حقّ الیقین، ص 464.

4. مجلسی، حقّ الیقین، ص 464.

5. مجلسی، حقّ الیقین، ص 462.

* منبع: کاشف الاسرار، مولی نظرعلی طالقانی، به کوشش مهدی طیّب، جلد 1، صص 363 تا 365