امام خمینی (ره) در مقام «مرجعیت» قرار داشت که در فرهنگ شیعی، عالی‌ترین مرتبه دینی پس از امام معصوم (ع) قلمداد می‌شود. بنابراین، تأثیر سخن و حرکت یک «مرجع تقلید» در میان توده‌های مردم، بسیار شگرف و عمیق بود.
بدون شک، انقلاب اسلامی ایران، با فهم حقیقت و چگونگی رهبری امام خمینی (ره) در این انقلاب و علل گرایش مردم ایران به ایشان، پیوند و ارتباطی مستحکم دارد. از‌این‌رو، بیشتر تحلیل‌گران و اندیشمندانی که به تحلیل و تعلیل انقلاب اسلامی ایران پرداخته‌اند، درباره نقش علّی و منزلت اجتماعی امام خمینی (ره) نیز اظهارنظر کرده‌اند.
یکی از چارچوب‌های نظری پرکاربرد برای فهم رهبری امام خمینی (ره) در جریان انقلاب اسلامی، نظریه «رهبری کاریزمایی» ماکس وبر است، به‌طوری که بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی و اجتماعی معتقدند امام خمینی (ره) به‌سبب برخورداری از ویژگی‌های شخصیتی کاریزمایی، توانست به رهبری مطلق انقلاب اسلامی ایران دست یابد و مردم ایران را به‌گونه‌ای وصف‌ناپذیر و گسترده، شیفته خود سازد.به‌منظور درک دقیق چیستی رهبری کاریزمایی در اندیشه وبر، در گام نخست باید سایر گونه‌های اقتدار و رهبری را که وی برشمرده است، معرفی کنیم. ماکس وبر در کتاب «اقتصاد و جامعه»، به جامعه‌شناسی سیاسی و مقوله اقتدار پرداخته و به انواع آن اشاره کرده است. (وبر، ١٣٨٤: ٣١٢ و ٣١٣)
1. اقتدار عقلایی: بر اعتقاد به قانونی بودن مقررات موجود و حق اعمال اقتدار کسانی که این مقررات، آنان را بر اعمال اقتدار فراخوانده، مبتنی است.
2. اقتدار سنتی: بر اعتقاد متداول به تقدس سنت‌هایی مبتنی است که از گذشته اعتبار داشته‌اند و به کسانی که این سنت‌ها، آنان را مأمور و مجاز به اعمال اقتدار می‌کند، مشروعیت می‌بخشد.
3. اقتدار کاریزمایی: بر فرمان‌برداری غیرعادی و استثنایی از یک فرد به‌دلیل تقدس، قهرمان یا سرمشق بودنش و نیز فرمان‌برداری از نظامی که او ایجاد کرده یا به شکل وحی بر او نازل شده، مبتنی است.
وبر درباره اقتدار کاریزمایی می‌نویسد: واژه کاریزما برای خصوصیت ویژه شخصیت یک فرد که به‌سبب همین ویژگی از افراد عادی جدا انگاشته می‌شود، و به‌عنوان کسی که صاحب توانایی‌ها یا خصوصیات فوق طبیعی، فوق انسانی، یا حداقل استثنایی است، به کار می‌رود. این ویژگی‌ها بدان‌گونه‌اند که برای افراد عادی قابل دسترس نیستند، بلکه منشأ آنها الهی یا منحصر‌به‌فرد است و بر این اساس، فرد مورد نظر به‌عنوان رهبر تلقی می‌شود. (همان: ٤٥4 و ٤٥5)
وی رهبری «پیامبران الهی» را نیز در این گروه قرار می‌دهد و آنها را نوعی رهبر کاریزمایی می‌انگارد (همان: ٤٥٥) و ادعا می‌کند که «پدیده کاریزما در شکل خالصش، اغلب در حیطه‌های مذهبی به چشم می‌خورد». (همان: ٤٩١) ولی علامه مطهری، رهبری امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی را «پیامبرگونه» توصیف کرده و آن را از نوع رهبری پیامبران الهی دانسته است.
ادامه مطلب ....
http://ift.tt/1wGf7im
منبع:انجمن هاي سياسي مذهبي فرهنگي نورآسمان
تبادل لينك
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر