دراحادیث، سیر حرکت و قیام یمانی، به طور دقیق، منعکس نشده، گاهی سخن از "یمن" به میان آمده و گاهی سخن از فعالیت نظامی لشکر یمانی در "سوریه" و دمشق.
گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز- مصطفی امیری: نشانههای ظهور، از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین و درعین‌حال از آسیب‌پذیرترین بخش‌های معارف مهدوی است. اختصاص بخش عمده‌ای از روایات مهدویت به این موضوع، بهترین گواه بر این مسئله است. این جذابیت از سویی باعث افزایش اقبال عمومی به این مسئله و درنتیجه اصل اندیشه مهدویت می‌شود، اما از سوی دیگر، افزون بر ایجاد زمینه برای ورود خرافات، طمع شیادان و مدعیان دروغین را برای جعل و تحریف روایات، دو چندان می‌کند. ازاین‌رو، نظر به فقدان پژوهش‌های مستند در این زمینه، شایسته است با انجام تحقیقات مبتنی بر اصول و قواعد فهم حدیث و با جداسازی مطالب مستند از غیر مستند، علاوه بر پالایش معارف مهدویت از خرافات، زمینه‌های سوءاستفاده از این موضوع از میان برداشته شود. در این سلسله مقالات، کوشیده خواهد شد تا ابعاد مختلف قیام یمانی که از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است، به‌صورت مستند، بررسی شود.
اهداف و سیر حرکت قیام یمانی
در مقاله اول، بعد از ذکر نشانههای حتمی ظهور، به معرفی یمانی، اقوال مختلف در فاصله بین قیام یمانی و ظهور امام عصر، و وظایف شیعیان هنگام قیام یمانی، پرداخته شد. در مقاله دوم، به نام، نسب، مذهب یمانی اشاره شد. درمقاله سوم از سلسله مقالات معرفی نشانههای حتمی ظهور، به زمان قیام یمانی، و معنای همزمانی خروج یمانی و سفیانی، پرداخته شد. در مقاله چهارم، به مکان قیام یمانی و بیان دیدگاه مشهور، پرداخته شد. در مقاله پنجم، به اهداف و سیر حرکت قیام یمانی، پرداخته خواهد شد.
دعوت رسمی یمانی به مذهب شیعه
از مهترین اهداف یمانی، دعوت و فراخوان يمانی به سوی مذهب حقّه اهل‌بيت و دین اسلام شیعه، می‌باشد که در روایات متعدد، تصریح شده است. از جمله در روايتی از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمودند:
و إذا خرج الیمانیُّ فَانهَض إلیه فَإن رایتَه رایةٌ هُدًی ولایَحلُّ لمسلمٍ أن یلتوی علیه فَمَن فَعَل ذلک فهو مِن اهلِ النارِ لانه یدعو الی الحق و الی طریقٍ مستقیمٍ؛ [1]
چون یمانی خروج کرد به سوی او بشتابید، زیرا پرچم او، پرچم هدایت است و بر هیچ مسلمانی جایز نیست که با او مقابله نماید. پس هر کس چنین کند، از اهل آتش خواهد بود، زیرا یمانی، به حق و صراط مستقیم، فرا میخواند.
منظور از دعوت به حق و صراط مستقیم، در احادیث اهل بيت، دعوت به امامت و ولایت امیرالمومنین و امامان معصوم و مذهب شیعه، می‌باشد.
دعوت یمانی به بیعت با امام عصر
درباره یمانی به عنوان نشانه حتمی ظهور، صریح ترین و ممتازترین تعبیر در میان پرچم های عصر ظهور، برای پرچم یمانی، به کار رفته است. امام باقر (ع) در این باره فرموده اند:
... و لیس فی الرایاتِ رایةٌ أهدی من رایةِ الیمانیِّ هی رایةٌ هُدًی ِلأنّه یدعو الی صاحبِکم. [2]
در میان پرچمها پرچمی هدایت یافته‌تر از پرچم یمانی نیست. او پرچم هدایت است، زیرا به سوی صاحب شما دعوت می‌کند.
دریافت مدال لیاقت دعوت به امام عصر (عج)، و هدایت یافته ترین پرچم عصر ظهور، مخصوص یمانی، قرار گرفته است.
همپیمانی یمانی وایرانیان در جنگ سوریه
در روايات مربوطه به قيام يمانی، به هم‌پيمان شدن یمانی با خراسانی در برابر جریان سفیانی، اشاراتی رفته است. در بيان اميرمؤمنان (ع)، درباره خصوصيات مشترك يمانی و خراسانی در جنگ دمشق و آزادسازی آن از سيطره جریان سفيانی، چنين آمده است:
و يعمل عمل الجبابرة الاولى (يعني السفيانی) فيغضب الله من السماء على عمله، فيبعث عليه فتى من المشرق يدعو الى اهل بيت النبی صلّى اللّه عليه و سلّم هم اصحاب الرايات السود المستضعفون، فيعزهم الله و ينزل عليهم النصر، فلا يقاتلهم احد الا هزموه و يسير الجيش القحطانی .. و فتى اليمن فی نحر حماز الجزيرة، حتى ينزلوا دمشق فيفتحوها اسرع من التماع البحر. [3]
و [سفيانی] به روش ستمكاران نخستين عمل میكند و خداوند از آسمان بر عملش خشم می‌گيرد،آنگاه جوانمردی (خراسانی) از مشرق كه به اهل بيت پيامبر(ص) (مذهب شیعه) فرامي‌خواند، عليه سفیانی، برمی‌انگيزاند. مشرقیان، اصحاب پرچم‌های سياه هستند. خداوند به ايشان، عزت اعطا و پيروزی را برايشان نازل می‌فرمايد، پس احدی با ايشان (ایرانیان) به نبرد نمی‌پردازد، مگر اينكه او را شكست می‌دهند و انگاه سپاه قحطانی [يمنی] به حركت درمی‌آيد... و جوان يمنی (یمانی)، در پی نابود كردن حمّاز جزيره[سفيانی] است تا آنكه در دمشق فرود می‌آيند و آن را [در مدّت زمانی] سريع‌تر از دريا فتح می‌كنند.
از این رو سفیانی،"حماز الجزیرۀ"، لقب گرفته است که چون، بزرگترین مانع و دشمن اصلی در منطقه کشورهای عربی در برابر امام عصر، جریان سفیانی، می باشد.
اين حديث در مقام توصيف رويارويی نظامي بين خراسانی و سفيانی، در سوريه است كه سپاه یمانی، برای ياری رساندن به لشکر خراسانی و ایرانیان، وارد ميدان نبرد با جریان سفیانی، می‌شوند.
همچنین اصبغ بن نباته از اصحاب خاص امام علی (ع) نیز از ایشان در خصوص همکاری نظامی یمانی و خراسانی، چنین نقل می‌کند:
... َ إِذْ أَقْبَلَتْ خَیلُ الْیمَانِی وَ الْخُرَاسَانِی یسْتَبِقَانِ كَأَنَّهُمَا فَرَسَی رِهَانٍ شُعْثٌ غُبْرٌ جُرْدٌ أَصْلَابُ نَوَاطِی وَ أَقْدَاحٍ إِذَا نَظَرْتَ أَحَدَهُمْ بِرِجْلِهِ بَاطِنِهِ فَیقُولُ لَا خَیرَ فِی مَجْلِسِنَا بَعْدَ یوْمِنَا هَذَا اللَّهُمَّ فَإِنَّا التَّائِبُونَ وَ هُمُ الْأَبْدَالُ الَّذِینَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِی كِتَابِهِ الْعَزِیزِ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یحِبُّ الْمُتَطَهِّرِین؛ [4]
... در این هنگام سپاه یمانی و خراسانی نمایان می‌شوند. آنها سوار بر اسب تیرهایی محکم به دست در حالی که ژولیده موی، غبارآلود و قوی دلاند، مانند دو اسب مسابقه، بر یک‌دیگر پیشی میگیرند. چون به پاهای خود نگاه کنند، میگویند بعد از امروز، خیری در نشستن ما نیست. بار خدایا ما به درگاه تو توبه می‌کنیم و اینها همان ابدالی هستند که خداوند در کتاب عزیزش آنها را چنین توصیف کرده است: «خداوند توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد».
همچنین در منابع حدیثی اهل سنت، نقل شده است که ایرانیان و یمنی‌ها، در زمره یاوران و اطاعت کنندگان امام عصر (عج)، قرا خواهند گرفت.
و يفتح الله عز و جل له (أي للمهدي) خراسان و تطيعه اهل اليمن. [5]
و خداوند عزّوجلّ برای او (يعنی امام مهدی) خراسان (ایران) را می‌گشايد و اهل يمن نیز از او اطاعت می‌كنند.
طبق این حدیث از مناتع اهل سنت، منطقه ایران و یمن، در عصر ظهور و در آخرالزمان، در زمره پیروان و یاوران حضرت مهدی، قرار میگیرند.
البته دراحادیث، سیر حرکت و قیام یمانی،محدوده و منطقه فعالیتهای یمانی، به صورت دقیق، منعکس نشده است. گاهی سخن از "یمن" به میان آمده است و گاهی سخن از فعالیت نظامی لشکر یمانی در "سوریه" و دمشق. البته بنظر می‌رسد که یمانی، علاوه بر حضور فعال در جبهه دمشق و سوریه برای مبارزه با جریان سفیانی و دشمن اهل بیت، در ادامه رهبری جبهه یمن را نیز بر عهده خواهدگرفت. البته اگر مبهم بودن روایات، از نپرداختن پیشوایان دینی به آن سرچشمه می‌گیرد، احتمالاً این پنهانکاری، عمدی و به منظور پیش‌گیری از برنامه‌ریزی قبلی دشمنان برای مقابله با جنبش یمانی بوده است. از این‌رو، پیشوایان معصوم کوشیده‌اند تا علاوه بر بیان اصل حادثه قیام یمانیی که کارکردهایی چون دلالت بر نزدیک بودن ظهور، ایجاد آمادگی در مؤمنان برای همراهی با یمانی و ... دارد، از بیان جزئیات دقیق این رخداد مهم، خودداری نمایند تا موجب سوء استفاده دشمنان و مدعیان دروغین قرار گیرد.
جنگ یمانی با سفیانی
نباید فراموش كرد كه جبهه‌های درگیری میان حق و باطل، منطقه شام (سوریه) و یمن هستند. و در ادامه و بعد از ظهور، به عراق و عربستان، نیز گسترش خواهد یافت. منطقه شام و سوریه، طبق احادیث، محلّ تجمع گروه‌های تندرو و ضدّ اهلبیت به رهبری جریان سفیانی، است. جدا از این که، یهودیان نیز نزدیك منطقه شام هستند و در تحركات جریان سفیانی، بی‌تأثیر نیستند. و از طرفی منطقه یمن، نیز به عنوان ذخیره الهی، دور از مناطق و تجمع پر تراکم دشمنان اهل بیت، محلی برای پیشروی نیروهای شیعه برای رسیدن به مکه و یاری امام عصر (عج)، می باشد.عبید بن زراره میگوید، در محضر امام صادق (ع) از سفیانی سخن به میان آمد، آن حضرت فرمودند:
أنّی یخرج ذلک ولمّایخرج کاسِرُ عَینَیه بصنعاء. [6]
کجا و چگونه خروج کرده است سفیانی در صورتی که آن کس که چشم سفیانی را از کاسه در می‌آورد، هنوز از صنعاء یمن قیام نکرده است.
همچنین از امام صادق (ع)، در روایتی، چنین نقل شده است:
... فَیَنهضُ الیمانیُّ لدفع شرِّه فینهزم السفیانیُّ بعد محارباتٍ عدیدةٍ و مُقاتلاتٍ شدیدةٍ فیتبعه الیمانیُّ فتکثر الحروبُ و هزیمةُ السفیانی ... . [7]
... پس یمانی، برای دفع شر سفیانی بپا خیزد و پس از جنگ‌های فراوان و درگیری‌های سخت، سفیانی می‌گریزد. یمانی او را دنبال می‌کند و جنگ‌ها و گریختن سفیانی بسیار شود. پس یمانی، سفیانی را شکست می دهد ... .
همانطور که ملاحظه فرمودید، احادیث شیعه در کتاب الغیبة نعمانی و مختصر اثبات الرجعة فضل بن شاذان در کارزار و نبرد میان یمانی و سفیانی، یمانی را پیروز میدان و جنگ، معرفی کرده‌اند، اما در مقابل، ابن حماد از مولفین اهل سنت، نیز از امام باقر علیه‌السلام، روایت متفاوتی را نقل کرده است:
اذا ظهرَ السفیانیُّ علی الابقعِ والمنصورِ الیمانیِّ...؛ [8]
چون سفیانی بر ابقع و منصور یمانی پیروز شد ... .
همچنین، وی در حدیث دیگری از آن حضرت چنین نقل می‌کند:
ثم یسیرُ الیهم منصورُ الیمانیُّ من صنعاءَ بجنوده ... فَیَلتقی هو و الأخوص ... فیکون بینهما قتالٌ شدیدٌ ثم یظهر الأخوص السفیانی علیه. [9]
سپس منصور یمانی همراه با سپاهش از صنعا به سوی آنها روانه می‌شود ... او با اخوص (سفیانی) ملاقات می‌کند ... پس میانشان جنگ شدیدی رخ می‌دهد و اخوص سفیانی بر وی پیروز می‌شود.
این دو حدیث که در منابع اهل سنت و از کتاب الفتن ابن حماد نقل شده‌اند، سفیانی را به عنوان نیروی غالب و پیروز بر یمانی، یاد کرده‌اند. اما به دلیل تعارض گزارش حدیثی اهل سنت با منابع شیعه، نمی توان به مضمون این دو حدیث از منابع اهل سنت، اعتماد کرد. علاوه بر این، در مجموعه روايات اهل بيت و منابع حدیثی شیعه، خبری مبنی بر شكست يمانی، به ما نرسيده است. و حتی از فحوی و مضمون برخی روایات شیعی، استفاده می‌شود که پرچم یمانی، شکست ناپذیر است و نصر، نصرت و پیروزی به همراه پرچم یمانی، می‌باشد. بنابراین، طبق منهج علمی، هرگاه بین احادیث شیعه و اهل سنت، تعارضی حاصل شد، قول اهل بیت و احادیث شیعه، مقدم می‌شود. بنابراین در کارزار و جنگ بین یمانی و سفیانی، طبق احادیث شیعه، یمانی، پیروز میدان جنگ است و قول صحیح نیز همین است.
به هر تقدیر، یمانی، مانعی جدی در برابر زیاده خواهی‌های جریان سفیانی است و با توجه به تقابل شدیدی که میان این دو شخصیت یمانی و سفیانی، وجود دارد، به اندازه‌ای که هر یک از آنها درصدد شکست دادن جریانی است که دیگری برای حمایت از آن شکل گرفته است، و از سوی دیگر، با توجه به نزدیکی مناطق تحت نفوذ آنها، وجود درگیری میان این دو، طبیعی و انکارناپذیر است؛ گرچه جزئیات آن اثبات‌پذیر نیست.
لازم به ذکر است در منابع حدیثی اهل سنت، برای یمانی، جنگ های دیگری نیز ذکر شده است [10] به عنوان مثال، برای یمانی، از فتح روم،سخن به میان آمده است؛ که البته چون فقط در منابع اهل سنت نقل شده است و مضمون آنها در منابع حدیثی شیعه نیز ذکر نشده است،اما چون این روایات از معصوم، نقل نشده است، نمی‌توان به آنها اعتماد کرد [11]و بر فرض صحت، شاید گزارش کننده فعالیتهای یمانی پس از ظهور امام مهدی (عج)، باشند.
البته باید توجه داشت که از مجموعه روایات مربوط به یمانی و به قرینه اهتمام و تأکید پیشوایان دینی بر وجوب نصرت یمانی و حرمت مخالف با یمانی، میتوان دریافت که قیام یمانی، جنبشی ضعیف و محدود نیست، هرچند کشور یمن، محل قیام یمانی است لکن شعاع فعالیت یمانی، بسیاری از مناطق و جغرافیای ظهور، و دوستان و دشمنان اهل بیت و شیعه را در برخواهد گرفت و در ایجاد فضای مناسبی برای ظهور و فعالیتهای آغازین امام مهدی، نقش تعیین کنندهای خواهد داشت.
در مقاله آینده و پایانی، به مهمترین سوالات حول قیام یمانی، اشاره خواهیم کرد.آنگاه، بعد از اتمام بررسی قیام یمانی، به عنوان نشانه حتمی ظهور امام عصر، به نقد "جریان مدعی یمانی در عصر معاصر"، جریان احمد الحسن بصری، خواهیم پرداخت. البته اگر چه با مطالعه سلسله مقالات گذشته، و معرفی ویژگی‌ها و مختصات واقعی قیام یمانی، خودبخود و به طور طبیعی، بطلان دعوت جریان احمد الحسن بصری، آشکار می‌شود، لکن نقد و اثبات بطلان مبانی جریان یمانی دروغین،ضروری است و از طرفی شباهت ادله دعوت این جریان با فرقه های استعماری همچون فرقه قادیانی و بهائیت، برای مخاطبان، موجب شگفتی خواهد بود.
[1]. نعمانی، الغیبة، ص 361.
[2]. نعمانی، الغیبة، ص 361.
[3]. فتلاوی، رایات الهدی و الضلال فی عصر الظهور، ص 103.
[4]. مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 274.
[5]. مقدسی شافعی، عقد الدرر، ص 134.
[6]. نعمانی، الغیبة، ص 388، باب 14، ح 60.
[7]. فضل ین شاذان، تراثنا، سال دوم، شماره چهارم، ص455.
[8]. کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ج 3، ص 275.
[9]. کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ج 3، ص 276.
[10]. مهدی پور، پژوهشی پیرامون علائم حتمی ظهور، ص 68-69.
[11]. کورانی، المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی، ص 605-616.
گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز- مصطفی امیری: نشانههای ظهور، از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین و درعین‌حال از آسیب‌پذیرترین بخش‌های معارف مهدوی است. اختصاص بخش عمده‌ای از روایات مهدویت به این موضوع، بهترین گواه بر این مسئله است. این جذابیت از سویی باعث افزایش اقبال عمومی به این مسئله و درنتیجه اصل اندیشه مهدویت می‌شود، اما از سوی دیگر، افزون بر ایجاد زمینه برای ورود خرافات، طمع شیادان و مدعیان دروغین را برای جعل و تحریف روایات، دو چندان می‌کند. ازاین‌رو، نظر به فقدان پژوهش‌های مستند در این زمینه، شایسته است با انجام تحقیقات مبتنی بر اصول و قواعد فهم حدیث و با جداسازی مطالب مستند از غیر مستند، علاوه بر پالایش معارف مهدویت از خرافات، زمینه‌های سوءاستفاده از این موضوع از میان برداشته شود. در این سلسله مقالات، کوشیده خواهد شد تا ابعاد مختلف قیام یمانی که از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است، به‌صورت مستند، بررسی شود.
اهداف و سیر حرکت قیام یمانی
در مقاله اول، بعد از ذکر نشانههای حتمی ظهور، به معرفی یمانی، اقوال مختلف در فاصله بین قیام یمانی و ظهور امام عصر، و وظایف شیعیان هنگام قیام یمانی، پرداخته شد. در مقاله دوم، به نام، نسب، مذهب یمانی اشاره شد. درمقاله سوم از سلسله مقالات معرفی نشانههای حتمی ظهور، به زمان قیام یمانی، و معنای همزمانی خروج یمانی و سفیانی، پرداخته شد. در مقاله چهارم، به مکان قیام یمانی و بیان دیدگاه مشهور، پرداخته شد. در مقاله پنجم، به اهداف و سیر حرکت قیام یمانی، پرداخته خواهد شد.
دعوت رسمی یمانی به مذهب شیعه
از مهترین اهداف یمانی، دعوت و فراخوان يمانی به سوی مذهب حقّه اهل‌بيت و دین اسلام شیعه، می‌باشد که در روایات متعدد، تصریح شده است. از جمله در روايتی از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمودند:
و إذا خرج الیمانیُّ فَانهَض إلیه فَإن رایتَه رایةٌ هُدًی ولایَحلُّ لمسلمٍ أن یلتوی علیه فَمَن فَعَل ذلک فهو مِن اهلِ النارِ لانه یدعو الی الحق و الی طریقٍ مستقیمٍ؛ [1]
چون یمانی خروج کرد به سوی او بشتابید، زیرا پرچم او، پرچم هدایت است و بر هیچ مسلمانی جایز نیست که با او مقابله نماید. پس هر کس چنین کند، از اهل آتش خواهد بود، زیرا یمانی، به حق و صراط مستقیم، فرا میخواند.
منظور از دعوت به حق و صراط مستقیم، در احادیث اهل بيت، دعوت به امامت و ولایت امیرالمومنین و امامان معصوم و مذهب شیعه، می‌باشد.
دعوت یمانی به بیعت با امام عصر
درباره یمانی به عنوان نشانه حتمی ظهور، صریح ترین و ممتازترین تعبیر در میان پرچم های عصر ظهور، برای پرچم یمانی، به کار رفته است. امام باقر (ع) در این باره فرموده اند:
... و لیس فی الرایاتِ رایةٌ أهدی من رایةِ الیمانیِّ هی رایةٌ هُدًی ِلأنّه یدعو الی صاحبِکم. [2]
در میان پرچمها پرچمی هدایت یافته‌تر از پرچم یمانی نیست. او پرچم هدایت است، زیرا به سوی صاحب شما دعوت می‌کند.
دریافت مدال لیاقت دعوت به امام عصر (عج)، و هدایت یافته ترین پرچم عصر ظهور، مخصوص یمانی، قرار گرفته است.
همپیمانی یمانی وایرانیان در جنگ سوریه
در روايات مربوطه به قيام يمانی، به هم‌پيمان شدن یمانی با خراسانی در برابر جریان سفیانی، اشاراتی رفته است. در بيان اميرمؤمنان (ع)، درباره خصوصيات مشترك يمانی و خراسانی در جنگ دمشق و آزادسازی آن از سيطره جریان سفيانی، چنين آمده است:
و يعمل عمل الجبابرة الاولى (يعني السفيانی) فيغضب الله من السماء على عمله، فيبعث عليه فتى من المشرق يدعو الى اهل بيت النبی صلّى اللّه عليه و سلّم هم اصحاب الرايات السود المستضعفون، فيعزهم الله و ينزل عليهم النصر، فلا يقاتلهم احد الا هزموه و يسير الجيش القحطانی .. و فتى اليمن فی نحر حماز الجزيرة، حتى ينزلوا دمشق فيفتحوها اسرع من التماع البحر. [3]
و [سفيانی] به روش ستمكاران نخستين عمل میكند و خداوند از آسمان بر عملش خشم می‌گيرد،آنگاه جوانمردی (خراسانی) از مشرق كه به اهل بيت پيامبر(ص) (مذهب شیعه) فرامي‌خواند، عليه سفیانی، برمی‌انگيزاند. مشرقیان، اصحاب پرچم‌های سياه هستند. خداوند به ايشان، عزت اعطا و پيروزی را برايشان نازل می‌فرمايد، پس احدی با ايشان (ایرانیان) به نبرد نمی‌پردازد، مگر اينكه او را شكست می‌دهند و انگاه سپاه قحطانی [يمنی] به حركت درمی‌آيد... و جوان يمنی (یمانی)، در پی نابود كردن حمّاز جزيره[سفيانی] است تا آنكه در دمشق فرود می‌آيند و آن را [در مدّت زمانی] سريع‌تر از دريا فتح می‌كنند.
از این رو سفیانی،"حماز الجزیرۀ"، لقب گرفته است که چون، بزرگترین مانع و دشمن اصلی در منطقه کشورهای عربی در برابر امام عصر، جریان سفیانی، می باشد.
اين حديث در مقام توصيف رويارويی نظامي بين خراسانی و سفيانی، در سوريه است كه سپاه یمانی، برای ياری رساندن به لشکر خراسانی و ایرانیان، وارد ميدان نبرد با جریان سفیانی، می‌شوند.
همچنین اصبغ بن نباته از اصحاب خاص امام علی (ع) نیز از ایشان در خصوص همکاری نظامی یمانی و خراسانی، چنین نقل می‌کند:
... َ إِذْ أَقْبَلَتْ خَیلُ الْیمَانِی وَ الْخُرَاسَانِی یسْتَبِقَانِ كَأَنَّهُمَا فَرَسَی رِهَانٍ شُعْثٌ غُبْرٌ جُرْدٌ أَصْلَابُ نَوَاطِی وَ أَقْدَاحٍ إِذَا نَظَرْتَ أَحَدَهُمْ بِرِجْلِهِ بَاطِنِهِ فَیقُولُ لَا خَیرَ فِی مَجْلِسِنَا بَعْدَ یوْمِنَا هَذَا اللَّهُمَّ فَإِنَّا التَّائِبُونَ وَ هُمُ الْأَبْدَالُ الَّذِینَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِی كِتَابِهِ الْعَزِیزِ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یحِبُّ الْمُتَطَهِّرِین؛ [4]
... در این هنگام سپاه یمانی و خراسانی نمایان می‌شوند. آنها سوار بر اسب تیرهایی محکم به دست در حالی که ژولیده موی، غبارآلود و قوی دلاند، مانند دو اسب مسابقه، بر یک‌دیگر پیشی میگیرند. چون به پاهای خود نگاه کنند، میگویند بعد از امروز، خیری در نشستن ما نیست. بار خدایا ما به درگاه تو توبه می‌کنیم و اینها همان ابدالی هستند که خداوند در کتاب عزیزش آنها را چنین توصیف کرده است: «خداوند توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد».
همچنین در منابع حدیثی اهل سنت، نقل شده است که ایرانیان و یمنی‌ها، در زمره یاوران و اطاعت کنندگان امام عصر (عج)، قرا خواهند گرفت.
و يفتح الله عز و جل له (أي للمهدي) خراسان و تطيعه اهل اليمن. [5]
و خداوند عزّوجلّ برای او (يعنی امام مهدی) خراسان (ایران) را می‌گشايد و اهل يمن نیز از او اطاعت می‌كنند.
طبق این حدیث از مناتع اهل سنت، منطقه ایران و یمن، در عصر ظهور و در آخرالزمان، در زمره پیروان و یاوران حضرت مهدی، قرار میگیرند.
البته دراحادیث، سیر حرکت و قیام یمانی،محدوده و منطقه فعالیتهای یمانی، به صورت دقیق، منعکس نشده است. گاهی سخن از "یمن" به میان آمده است و گاهی سخن از فعالیت نظامی لشکر یمانی در "سوریه" و دمشق. البته بنظر می‌رسد که یمانی، علاوه بر حضور فعال در جبهه دمشق و سوریه برای مبارزه با جریان سفیانی و دشمن اهل بیت، در ادامه رهبری جبهه یمن را نیز بر عهده خواهدگرفت. البته اگر مبهم بودن روایات، از نپرداختن پیشوایان دینی به آن سرچشمه می‌گیرد، احتمالاً این پنهانکاری، عمدی و به منظور پیش‌گیری از برنامه‌ریزی قبلی دشمنان برای مقابله با جنبش یمانی بوده است. از این‌رو، پیشوایان معصوم کوشیده‌اند تا علاوه بر بیان اصل حادثه قیام یمانیی که کارکردهایی چون دلالت بر نزدیک بودن ظهور، ایجاد آمادگی در مؤمنان برای همراهی با یمانی و ... دارد، از بیان جزئیات دقیق این رخداد مهم، خودداری نمایند تا موجب سوء استفاده دشمنان و مدعیان دروغین قرار گیرد.
جنگ یمانی با سفیانی
نباید فراموش كرد كه جبهه‌های درگیری میان حق و باطل، منطقه شام (سوریه) و یمن هستند. و در ادامه و بعد از ظهور، به عراق و عربستان، نیز گسترش خواهد یافت. منطقه شام و سوریه، طبق احادیث، محلّ تجمع گروه‌های تندرو و ضدّ اهلبیت به رهبری جریان سفیانی، است. جدا از این که، یهودیان نیز نزدیك منطقه شام هستند و در تحركات جریان سفیانی، بی‌تأثیر نیستند. و از طرفی منطقه یمن، نیز به عنوان ذخیره الهی، دور از مناطق و تجمع پر تراکم دشمنان اهل بیت، محلی برای پیشروی نیروهای شیعه برای رسیدن به مکه و یاری امام عصر (عج)، می باشد.عبید بن زراره میگوید، در محضر امام صادق (ع) از سفیانی سخن به میان آمد، آن حضرت فرمودند:
أنّی یخرج ذلک ولمّایخرج کاسِرُ عَینَیه بصنعاء. [6]
کجا و چگونه خروج کرده است سفیانی در صورتی که آن کس که چشم سفیانی را از کاسه در می‌آورد، هنوز از صنعاء یمن قیام نکرده است.
همچنین از امام صادق (ع)، در روایتی، چنین نقل شده است:
... فَیَنهضُ الیمانیُّ لدفع شرِّه فینهزم السفیانیُّ بعد محارباتٍ عدیدةٍ و مُقاتلاتٍ شدیدةٍ فیتبعه الیمانیُّ فتکثر الحروبُ و هزیمةُ السفیانی ... . [7]
... پس یمانی، برای دفع شر سفیانی بپا خیزد و پس از جنگ‌های فراوان و درگیری‌های سخت، سفیانی می‌گریزد. یمانی او را دنبال می‌کند و جنگ‌ها و گریختن سفیانی بسیار شود. پس یمانی، سفیانی را شکست می دهد ... .
همانطور که ملاحظه فرمودید، احادیث شیعه در کتاب الغیبة نعمانی و مختصر اثبات الرجعة فضل بن شاذان در کارزار و نبرد میان یمانی و سفیانی، یمانی را پیروز میدان و جنگ، معرفی کرده‌اند، اما در مقابل، ابن حماد از مولفین اهل سنت، نیز از امام باقر علیه‌السلام، روایت متفاوتی را نقل کرده است:
اذا ظهرَ السفیانیُّ علی الابقعِ والمنصورِ الیمانیِّ...؛ [8]
چون سفیانی بر ابقع و منصور یمانی پیروز شد ... .
همچنین، وی در حدیث دیگری از آن حضرت چنین نقل می‌کند:
ثم یسیرُ الیهم منصورُ الیمانیُّ من صنعاءَ بجنوده ... فَیَلتقی هو و الأخوص ... فیکون بینهما قتالٌ شدیدٌ ثم یظهر الأخوص السفیانی علیه. [9]
سپس منصور یمانی همراه با سپاهش از صنعا به سوی آنها روانه می‌شود ... او با اخوص (سفیانی) ملاقات می‌کند ... پس میانشان جنگ شدیدی رخ می‌دهد و اخوص سفیانی بر وی پیروز می‌شود.
این دو حدیث که در منابع اهل سنت و از کتاب الفتن ابن حماد نقل شده‌اند، سفیانی را به عنوان نیروی غالب و پیروز بر یمانی، یاد کرده‌اند. اما به دلیل تعارض گزارش حدیثی اهل سنت با منابع شیعه، نمی توان به مضمون این دو حدیث از منابع اهل سنت، اعتماد کرد. علاوه بر این، در مجموعه روايات اهل بيت و منابع حدیثی شیعه، خبری مبنی بر شكست يمانی، به ما نرسيده است. و حتی از فحوی و مضمون برخی روایات شیعی، استفاده می‌شود که پرچم یمانی، شکست ناپذیر است و نصر، نصرت و پیروزی به همراه پرچم یمانی، می‌باشد. بنابراین، طبق منهج علمی، هرگاه بین احادیث شیعه و اهل سنت، تعارضی حاصل شد، قول اهل بیت و احادیث شیعه، مقدم می‌شود. بنابراین در کارزار و جنگ بین یمانی و سفیانی، طبق احادیث شیعه، یمانی، پیروز میدان جنگ است و قول صحیح نیز همین است.
به هر تقدیر، یمانی، مانعی جدی در برابر زیاده خواهی‌های جریان سفیانی است و با توجه به تقابل شدیدی که میان این دو شخصیت یمانی و سفیانی، وجود دارد، به اندازه‌ای که هر یک از آنها درصدد شکست دادن جریانی است که دیگری برای حمایت از آن شکل گرفته است، و از سوی دیگر، با توجه به نزدیکی مناطق تحت نفوذ آنها، وجود درگیری میان این دو، طبیعی و انکارناپذیر است؛ گرچه جزئیات آن اثبات‌پذیر نیست.
لازم به ذکر است در منابع حدیثی اهل سنت، برای یمانی، جنگ های دیگری نیز ذکر شده است [10] به عنوان مثال، برای یمانی، از فتح روم،سخن به میان آمده است؛ که البته چون فقط در منابع اهل سنت نقل شده است و مضمون آنها در منابع حدیثی شیعه نیز ذکر نشده است،اما چون این روایات از معصوم، نقل نشده است، نمی‌توان به آنها اعتماد کرد [11]و بر فرض صحت، شاید گزارش کننده فعالیتهای یمانی پس از ظهور امام مهدی (عج)، باشند.
البته باید توجه داشت که از مجموعه روایات مربوط به یمانی و به قرینه اهتمام و تأکید پیشوایان دینی بر وجوب نصرت یمانی و حرمت مخالف با یمانی، میتوان دریافت که قیام یمانی، جنبشی ضعیف و محدود نیست، هرچند کشور یمن، محل قیام یمانی است لکن شعاع فعالیت یمانی، بسیاری از مناطق و جغرافیای ظهور، و دوستان و دشمنان اهل بیت و شیعه را در برخواهد گرفت و در ایجاد فضای مناسبی برای ظهور و فعالیتهای آغازین امام مهدی، نقش تعیین کنندهای خواهد داشت.
در مقاله آینده و پایانی، به مهمترین سوالات حول قیام یمانی، اشاره خواهیم کرد.آنگاه، بعد از اتمام بررسی قیام یمانی، به عنوان نشانه حتمی ظهور امام عصر، به نقد "جریان مدعی یمانی در عصر معاصر"، جریان احمد الحسن بصری، خواهیم پرداخت. البته اگر چه با مطالعه سلسله مقالات گذشته، و معرفی ویژگی‌ها و مختصات واقعی قیام یمانی، خودبخود و به طور طبیعی، بطلان دعوت جریان احمد الحسن بصری، آشکار می‌شود، لکن نقد و اثبات بطلان مبانی جریان یمانی دروغین،ضروری است و از طرفی شباهت ادله دعوت این جریان با فرقه های استعماری همچون فرقه قادیانی و بهائیت، برای مخاطبان، موجب شگفتی خواهد بود.
[1]. نعمانی، الغیبة، ص 361.
[2]. نعمانی، الغیبة، ص 361.
[3]. فتلاوی، رایات الهدی و الضلال فی عصر الظهور، ص 103.
[4]. مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 274.
[5]. مقدسی شافعی، عقد الدرر، ص 134.
[6]. نعمانی، الغیبة، ص 388، باب 14، ح 60.
[7]. فضل ین شاذان، تراثنا، سال دوم، شماره چهارم، ص455.
[8]. کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ج 3، ص 275.
[9]. کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ج 3، ص 276.
[10]. مهدی پور، پژوهشی پیرامون علائم حتمی ظهور، ص 68-69.
[11]. کورانی، المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی، ص 605-616.
ادامه مطلب ....
http://ift.tt/1eZcvac
منبع:انجمن هاي سياسي مذهبي فرهنگي نورآسمان
تبادل لينك
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر