نیرو هوایی در عملیات طریق القدس
وضعیت نیروی هوایی دشمن در پایگاه هوایی کوت در استان عماره و پایگاه هوایی شعیبیه در استان بصره دو پایگاه هوایی فعال بودند که در عملیات طریق‌القدس با هواپیماهای میراژ اف-1 تقویت شده و سیاست ارتش عراق بر این قرار گرفته بود که با از کار انداختن هواپیماهای اف-14 ایران و متمرکز کردن یک سری عملیات هوایی علیه حضور این هواپیماها در جبهه سوسنگرد و بستان بتواند با انجام حملات هوایی مکرر و با بیشترین اجرای بمباران‌های هوایی علیه لشکرهای 16 زرهی و 92 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران پدافند ثابت سپاه سوم خود را در منطقه تاثیرگذار نماید.
از این رو تمام تلاش این دو پایگاه هوایی بر پرواز هواپیماهای جنگنده رهگیر میگ-23 و میراژ اف-1 متمرکز شده بود ،البته موفقیت‌هایی نیز در اجرای این تاکتیک بدست آوردند و موفق به سرنگونی دو فروند هواپیمای اف-14 بر فراز لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران شدند و بدنبال آن حجم پروازهای بمباران هوایی توسط هواپیماهای سوخوی-22 و سوخوی-7 دشمن افزایش یافت.
شمار اندکی از هواپیماهای جنگنده سوخوی-22 دشمن به موشک‌های تعقیب‌کننده پرتوهای راداری از نوع X-28 روسی مجهز شدند. موشک‌هایی که توسط کشتی‌های روسی در بندر کویت تخلیه شده بودند و در پی پیروزی عملیات ثامن‌الأئمه در اختیار نیروی هوایی عراق قرار گرفتند و در هنگام تدارک عملیات طریق‌القدس رادارهای HAIPER موشک‌های هاوک منطقه دزفول و منطقه فولی‌آباد در نزدیکی قرارگاه لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران را را از کار انداختند و با این تدابیر جهش قابل توجهی را در امور عملیات هوایی در دو پایگاه کوت و شعیبیه از خود نشان دادند.
لازم به یادآوری است که این موشک‌های هاوک برای نخستین بار به منظور تأمین دفاع موشکی صحنه عملیات که در حقیقت بخشی از دفاع تاکتیکی هوایی صحنه نبرد است به کارزار آمده بودند.
وضعیت نیروی هوایی خودی(خلاصه ای از عملیات مشترک «طریق‌القدس» با دستور رزمی هوایی به نام «شبح-2»)
در ابتدا که عملیات شبح-2 طراحی گردید برای پشتیبانی از تمام لشکرهای زمینی بود که در خوزستان با دشمن وارد نبرد شده بودند، و اولین بار در راستای پشتیبانی از لشکر 77 در عملیات ثامن‌الأئمه بکار گرفته شد که باموفقیت همراه بود و اکنون در این عملیات فرماندهی‌های مشروحه زیر مأمور اجرای عملیات هوایی شبح-2 شده بودند.
1. فرماندهی پایگاه یکم شکاری واقع در مهرآباد با اسکادران‌های هواپیماهای بوئینگ-707 و بوئینگ-747 سوسخت‌رسان و اسکادران‌های هرکولس (C-130) و اسکادران شکاری شناسایی آر-اف-4یی (RF-4E).
2. فرماندهی پایگاه سوم شکاری همدان با یک گروه پروازی هواپیمای اف-4یی (F-4E) که به پایگاه چهارم شکاری دزفول مأمور کرده بود.
3. فرماندهی پایگاه چهارم شکاری دزفول با یک اسکادران جنگنده رهگیر و یک گروه جنگنده بمب‌افکن اف-5یی (F-5E).
4. فرماندهی پایگاه ششم شکاری بوشهر با یک اسکادران جنگنده رهگیر و یک گروه جنگنده بمب‌افکن اف-4یی (F-4E).
5. فرماندهی پایگاه هفتم شکاری شیراز با یک گروه پروازی هواپیماهای جنگنده رهگیر اف-14 (F-14).
6. فرماندهی پایگاه هشتم شکاری اصفهان با یک اسکادران هواپیماهای جنگنده رهگیر اف-14 (F-14).
7. فرماندهی پدافند هوایی با ایستگاه‌های رادار سد دز در دزفول، مشرحات در اهواز، سربندر در ماهشهر، بوشهر و بهبهان و همچنین یک سایت موشک زمین به هوای هاوک شامل دو آتشبار که برای تأمین دفاع موشکی صحنه نبرد فرستاده بود. همچنین یک گردان توپخانه زمین به هوا شامل 41 قبضه توپ 23 میلی‌متری و 6 قبضه توپ 35 میلی‌متری اورلیکن در منطقه عملیاتی طریق‌القدس گسترش داده بود.
8. فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیکی با سایت شنود ایلام و هواپیمای جمع‌آوری کننده اطلاعات الکترونیکی هرکولس (EC-130).
فرماندهان عملیات طریق‌القدس در قرارگاه اهواز و قرارگاه لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران حجم وسیعی از آتش توپخانه فراهم کرده بودند و آن طور که خودشان قرار گذاشته بودند، تنها در صورت بروز یک ناکامی و یا محاصره شدن یک گردان و در شرایط اضطراری از آتش هوایی استفاده خواهند کرد، اما مراقبت مسلحانه هوایی و دفاع تاکتیکی هوایی بر فراز لشکرهای 16 و 92 زرهی از مهمترین ضروریات این عملیات بود، زیرا نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران فاقد سامانه دفاع موشکی بود و این نیازمندی را هواپیماهای اف-14 و اف-5 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران زیر نظر ایستگاه‌های منطقه تأمین می‌کردند.
در طرح شبح-2 برای مراقبت مسلحانه هوایی برفراز اهواز، دو فروند هواپیمای اف-14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده بود که در حد فاصل مرز کشور در غرب بستان تا سوسنگرد هرگاه هواپیمای عراقی را که به داخل فضای منطقه عملیات نفوذ می‌کرد، آن را بی‌درنگ بر صفحه رادار خود گرفته و تعقیب می‌کردند و در اندک زمانی از فاصله 40 مایلی موشک خود را به طرف آنها شلیک می‌کردند. این امتیاز بزرگی برای دفاع هوایی منطقه عملیات بود. رادارهای دزفول و اهواز نیز در این زمینه فعال بودند و همچنین دو فروند هواپیمای جنگنده رهگیر اف-5 را برای کسب اطمینان از ارتفاع پایین و فضای زیرین هواپیماهای اف-14 بر فراز منطقه عملیات قرار داده بودند تا مبادا از ناحیه زیر بدنه به هواپیماهای اف-14 حمله شود. در تاکتیک جدید دشمن، قرار بر این بود که زیر نظر هواپیمای آواکس جدیدی که به تازگی دریافت کرده بودند و به نام بغداد نامیده می‌شد، هواپیماهای میراژ اف-1 (F-1) از ارتفاع پایین و از قسمت زیرین هواپیماهای اف-14 به آنها حمله‌ور شده و سپس هواپیماهای میگ-23 از دو طرف خلبانان هواپیماهای اف-14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را سرگرم جنگ و گریز نمایند و ناگهان میراژ از پایین خود را به بالا بکشد و موشک سوپرماترا-530 را شلیک کند. از آن طرف قرار بر این بود که خلبانان هواپیماهای اف-5 پایگاه هوایی دزفول، در صورتی که رادار اهواز می‌توانست میراژ را کشف و تعقیب نماید، از ارتفاع پایین‌تر از هواپیماهای اف-14 به میراژها حمله‌ور شوند.
از سوی دیگر قرار بر این بود، وقتی هواپیماهای اف-14 ایران با هدف‌های خود یعنی میگ-23 و میراژهای عراق درگیر می‌شدند، هواپیماهای جنگنده بمب‌افکن سوخوی-22، میگ-21 و سوخوی-20 دشمن بمب‌های خود را بر سر یگان‌های لشکر 16 زرهی و 92 زرهی فرو ریخته و به سرعت معرکه را ترک کنند.
نیروی هوایی عراق خیلی زودتر دفاع خود را در برابر این عملیات آغاز کرد. در روز پنجم آبان عراق رادار HIPIR موشک هاوک را در فولی‌آباد مورد اصابت موشک تعقیب‌کننده پرتوهای رادار بنام ایکس-28 (X-28) قرار داد. در ساعت 16:20 دو فروند هواپیمای دشمن روی صفحه رادار سد دز ظاهر شدند و هواپیمای اف-14 مأمور مراقبت مسلحانه بر فراز اهواز به سوی آنها روانه شد و موشک فنیکس خود را به سوی دشمن شلیک کرد، ولی یکی از هواپیماها همزمان موشک ضدرادار خود را شلیک کرده بود که آنتن رادار سایت هاوک در هم پیچید و از طرف دیگر هواپیمای دشمن نیز سرنگون شد. هواپیمای آواکس بنام بغداد که در استان بصره پرواز می‌کرد، توازن کنترل آسمان منطقه عملیات را بر هم زده بود. در تاریخ 6/8/60 سومین رادار موشک هاوک از فاصله 65 کیلومتری مورد اصابت قرار گرفت. دو فروند هواپیمای اف-5 که بدنبال دشمن روانه شده بودند وقتی بر فراز نیروهای لشکر یکم پیاده مکانیزه عراق در شمال بستان قرار گرفتند، با موشک‌های ضدهوایی سام-6 روبرو شدند و با فاصله زیادی که با دشمن داشتند موفق به درگیری نزدیک نشدند.
در ساعت 16:00یک دستگاه رادار HIPIR نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط هواپیمای هرکولس به اهواز حمل گردید تا بلادرنگ سایت‌های هاوک عملیاتی گردند، اما در ساعت 16:15 دوباره هواپیمای سوخوی-22به همراه موشک‌های KH-28 در رادار سد دز مشاهده شدند. تمام رادارهای منطقه از HIPER و IC WAR تا رادارهای جستجوگر SEARCH در حالت STBY (انتظار) قرار گرفتند. هواپیماهای اف-14 ناگزیر شدند تا به صورت دو فروندی به آسمان منطقه پرواز کنند تا در پروازهای دوره‌ای رفت و برگشت بر فراز اهواز، کمبود رادارهای سد دز و مشرحات را جبران کنند ( رادارهای یاد شده مجبور شده بودند در حالت عملیاتی غیرفعال که به آن STAND BY می‌گویند قرار گیرند). قابل ذکر است که عملیات طریق‌القدس تا تاریخ 30/9/60 ادامه یافت. در تاریخ 16/8/60 به محض دور شدن هواپیماهای اف-14، دشمن در ساعت 12:15 تیپ 3 لشکر 92 را در سیدخلف بمباران کرد و در ساعت 13:27 نقطه‌ای در نزدیکی فولی‌آباد بمباران شد. در ساعت 13:45 تیپ یکم لشکر 16 زرهی بمباران شد، و یکی از بمب‌ها به سوسنگرد اصابت کرد و همزمان جاده اهواز به ماهشهر بمباران گردید.
ساعت 13:45 هواپیمای اف-14 از فاصله 20 کیلومتری یکی از هواپیماهای دشمن را هدف موشک فنیکس خود قرار داد و سرنگون ساخت، و از فشار دشمن کمی کاسته شد. در ساعت 14:00 همان روز پاسگاه تیپ 55 هوابرد در سوسنگرد بمباران شد.
خسارات این حملات جزیی بود و تلفات انسانی نیز نداشت. اغلب بمباران‌ها فاقد دقت کافی بودند، زیرا بمب‌ها از ارتفاع بالا رها می‌شدند، اما هدف آنها قرارگاه تیپ 3 از لشکر 92 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که به علت عجله خلبان در ترک منطقه، زودتر از موعد مقرر بمب‌ها رها شدند و به سوسنگرد اصابت کردند. ساعت 14:10 دوباره دشمن برای بمباران قرارگاه لشکر 92 زرهی حمله کرد که با مقابله هواپیماهای «اف-14» بمب‌ها در بیابان رها شدند.
در روز 23 آبان باردیگر توسط پایگاه یکم شکاری در مهرآباد با بکارگیری دستورالعمل عکسبرداری و شناسایی هوایی بنام ناصر و سازماندهی یک گروه رزمی متشکل از خلبانان پایگاه یکم شکاری، هفتم شکاری شیراز، هشتم شکاری اصفهان، چهارم شکاری دزفول و فرماندهی پدافند هوایی و فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیکی، عکس هوایی از غرب دزفول تا غرب اهواز و فکه و بستان تهیه و بلافاصله به قرارگاه لشکر 16 زرهی و لشکر 92 زرهی فرستاده می‌شود.
در روز 24 آبان ، این عملیات با اندکی تغییر در وسعت و با همان گروه رزمی ناصر تکرار گردید و درگیری شدید بین یک فروند هواپیمای اف-14 (مأمور دفاع هوایی منطقه عملیات طریق‌القدس و مراقبت مسلحانه هوایی) به خلبانی سروان خادمی و ستوانیکم خورشیدی با یک فروند هواپیمای میراژ دشمن درگرفت ،اگرچه میراژ دشمن سرنگون نشد، اما هواپیمای شناسایی آر-اف-4یی (RF-4E) موفق به تهیه عکس واضح می‌شود.
در روز 26 آبان، عکسبرداری هوایی توسط سرگرد خلبان محمدرضا عطایی با همان گروه رزمی ناصر از غرب دزفول و اهواز انجام گردید. در ساعت 13:20 قرارگاه لشکر 92 و در ساعت 15:30 دهکده جلالیه و در ساعت 13:30 دهکده فارسیاب در غرب کارون بمباران گردیدند که خسارتی در بر نداشت. خلبان هواپیمای اف-14 که به اتفاق افسر کابین عقب خود ستوانیکم باقری با معرف طوفان- 5 هواپیمای شناسایی را پوشش داده بودند، در جنوب‌غرب اهواز با دو فروند هواپیمای دشمن درگیر شدند که یک فروند آنها با موشک فنیکس هدف قرار گرفته و سرنگون می‌شود. ولی بلافاصله از پشت سر و پهلو مورد حمله موشکی دیگر هواپیماهای دشمن قرار می‌گیرد که با انجام مانورهای دفاعی موفق به بر طرف نمودن خطر می‌شود.
ساعت 10:30 هواپیمای «اف-14» به خلبانی سروان رضا نظام‌آبادی و ستوانیکم جلال‌آبادی با معرف «آهنگ-2» مأمور مراقبت مسلحانه هوایی در منطقه 3 نزدیک اهواز برای انجام سوخت‌گیری در هوا منطقه را ترک کرد، ساعت 10:37 هواپیمای «اف-14» دیگری با معرف «آهنگ-3» مأمور مراقبت مسلحانه هوایی در منطقه 10 نزدیک ماهشهر نیز منطقه را برای سوخت‌گیری مجدد ترک نمود و در ساعت 10:54 هواپیمای «اف-14» مأمور مراقبت مسلحانه کمکی در منطقه 10 نیز منطقه را برای سوخت‌گیری هوایی ترک کرد. در لحظاتی که مناطق از وجود هواپیمای CAP خالی بود مناطق رقابیه و میشداغ و غرب اهواز توسط هواپیماهای نیروی هوایی عراق بمباران شدند.
حدود ساعت 10:00 پیش از آن که هواپیمای «آهنگ-2» منطقه را ترک کند، رادار دزفول (سد دز) اعلام کرد که دو فروند هواپیمای دشمن در منطقه حضور دارند. هواپیمای «اف-14» با معرف «آهنگ-2» به سوی آنها حرکت و در 18 مایلی یک فروند موشک به سوی آنها شلیک می‌نماید. لحظاتی بعد خلبان اظهار داشت که هدف‌ها را می‌بینم دو فروند هواپیمای اف-5 خودی هستند. رادار سد دز در پاسخ می‌گوید هیچیک از هواپیماهای ایرانی در منطقه حضور ندارند و بی‌تردید آنها هواپیماهای دشمن هستند. به نظر می‌رسد این دو فروند، هواپیمای میراژ باشند که نیروی هوایی عراق اخیراً وارد معرکه کرده است. این هواپیماها که از نظر شکل ظاهری بویژه در پرواز و در هوا بسیار شبیه هواپیماهای «اف-5» می‌باشند، مجهز به موشک «ماژیک-550» و «سوپرماترا-530» بودند، اولی حرارتی و دومی راداری بود و در شرایط نبردهای هوایی می‌توانستند توازن تسلیحاتی هوایی را به نفع ارتش عراق بر هم زنند. بعد از سوخت‌گیری هوایی هواپیمای «آهنگ-2»، این هواپیما در اختیار رادار سد دز قرار گرفت خلبان اظهار داشت که دو مسیر متخاصم را در رادار خود دارد و رادار سد دز اعلام کرد دشمن هستند. اما ساعت 11:20 دو فروند هواپیمای دشمن روی به سوی مرزهای عراق می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که موشک به سوی آنها شلیک شود.
در ساعت 11:30 بار دیگر دو فروند هواپیمای دشمن بر روی صفحه رادار هواپیمای آهنگ-2 ظاهر می‌شوند. در ساعت 11:33 در حالی که هواپیمای اف-14 با معرف آهنگ-2 به دنبال اهداف پیش‌گفته روان بود، ارتباط رادیویی او با ایستگاه رادار دزفول سد دز قطع می‌شود و ایستگاه رادار اهواز مشرحات اعلام می‌کند که دو خلبان را دیده است که با چتر نجات در حال فرود هستند. رادار سد دز آخرین موقعیت هواپیمای «اف-14» با معرف «آهنگ-2» را در فاصله 17 مایلی با هواپیماهای دشمن اعلام می‌کند. در همین حال یگانی از ژاندارمری کل کشور در منطقه اهواز نیز اعلام می‌کند که یک فروند هواپیما که مشخص نیست دشمن است یا خودی در منطقه اهواز سقوط کرده است.
ساعت 15:38 خلبانان هواپیمای «اف-14» دیگری با معرف «آهنگ-5» بنام‌های سروان ابراهیمی و ستوانیکم انصاریان هواپیمای دشمن را در موقعیت 30 درجه و 4 دقیقه شمالی و 44 درجه و 40 دقیقه شرقی هدف موشک قرار داده و سرنگون می‌سازند. دشمن که عملیات هوایی خود را در چند روز گذشته ناکام و کم‌اثر ارزیابی می‌کند، سرانجام تصمیم گرفت که نیروهای مدافع خود را در زمین تقویت کند و با این دیدگاه تیپ زرهی مستقلی بنام تیپ 10 زرهی را وارد منطقه کرد. این تیپ، مجهز به تانک‌های «T-72» که در آن زمان از پیشرفته‌ترین تانک‌های جهان محسوب می‌شدند؛ بود و در غرب سوسنگرد حد فاصل جفیر تا هویزه استقرار یافت.
روز دوم آذر ، خلبانان هواپیمای «اف-14» با هواپیماهای دشمن بر فراز قرارگاه لشکر 16 زرهی درگیر شدند و یکی از آنها را سرنگون ساخته و بقیه منطقه را ترک کردند.
روز سوم آذر، برای چندمین بار از جابجایی‌های نیروهای خودی و دشمن در غرب اهواز و بستان و سوسنگرد عکس هوایی گرفته شد.
روز چهارم آذر، ساعت 10:30، در پی درگیری خلبانان هواپیمای «اف-14» با جنگنده بمب‌افکن‌های دشمن، یک فروند دیگر از بمب‌افکن‌های دشمن توسط موشک فنیکس سرنگون شد. در همین روز ساعت 13:00، عملیات رزمی ناصر به اجرا درآمد و عکس هوایی نیز از منطقه غرب دزفول و جنوب‌غرب اهواز گرفته شد. خلبانان هواپیمای شکاری شناسایی (آر-اف-4یی) با اجرای عملیات جنگ الکترونیک از آسیب دفاع موشکی صحنه مربوط به دشمن (سام-6) رهایی یافتند. در این روز خلبانان سه فروند هواپیما «اف-14» موفق شدند 4 فروند هواپیمای دشمن را بر فراز تیپ 3 زرهی و تیپ 2 زرهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران سرنگون سازند.
روز پنجم آذر ،آخرین عکس هوایی با اجرای دستور رزمی ناصر، از گسترش نیروهای دشمن در منطقه عملیاتی «طریق‌القدس» توسط خلبانان شکاری شناسایی «آر-اف-4یی» تهیه شد. در این روز خبر رسید که در جبهه دهلاویه استواریکم هوایی محمدحسین نوریانی‌نژاد و کارمند فنی اکبر عربیان حسین‌آبادی با اصابت گلوله مستقیم دشمن به شهادت رسیدند. این دو شهید نیروی هوایی داوطلبانه در جبهه زمینی می‌جنگیدند. سروان فنی عباس امین‌اسکندری نیز از جمله داوطلبان حضور در جبهه زمینی در طریق‌القدس بود که به ضرب گلوله مستقیم دشمن در کنار شهر بستان در همین روز به شهادت رسید. سرباز وظیفه هوایی اسماعیل آژیر در دهلاویه بر اثر ترکش خمپاره دشمن به شهادت رسید. سرباز وظیفه هوایی محمد اکرمی در بستان، سرباز وظیفه هوایی مسلم بشاش در چولانیه، سرباز وظیفه هوایی محمدعلی تقی‌ئی در بستان، سرباز وظیفه هوایی اصغر چهرازی در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی حسین زرین‌دست در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی وحید شاهی در بستان، سرباز وظیفه هوایی سعید عرفان در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی محمدرضا قاسمی در چولانیه، سرباز وظیفه هوایی علی محسن‌زاده در بستان، سرباز وظفه هوایی محمدتقی ملامحمدی در بستان و سرباز وظیفه هوایی سید هاشم واردی در بستان در این روز به شهادت رسیدند و نام نیک خود را در تاریخ جاودان به یادگار باقی گذاشتند.
روز نهم آذر بستان آزاد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید.
عملیات طریق القدس
وضعیت نیروی هوایی دشمن در پایگاه هوایی کوت در استان عماره و پایگاه هوایی شعیبیه در استان بصره دو پایگاه هوایی فعال بودند که در عملیات طریق‌القدس با هواپیماهای میراژ اف-1 تقویت شده و سیاست ارتش عراق بر این قرار گرفته بود که با از کار انداختن هواپیماهای اف-14 ایران و متمرکز کردن یک سری عملیات هوایی علیه حضور این هواپیماها در جبهه سوسنگرد و بستان بتواند با انجام حملات هوایی مکرر و با بیشترین اجرای بمباران‌های هوایی علیه لشکرهای 16 زرهی و 92 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران پدافند ثابت سپاه سوم خود را در منطقه تاثیرگذار نماید.
از این رو تمام تلاش این دو پایگاه هوایی بر پرواز هواپیماهای جنگنده رهگیر میگ-23 و میراژ اف-1 متمرکز شده بود ،البته موفقیت‌هایی نیز در اجرای این تاکتیک بدست آوردند و موفق به سرنگونی دو فروند هواپیمای اف-14 بر فراز لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران شدند و بدنبال آن حجم پروازهای بمباران هوایی توسط هواپیماهای سوخوی-22 و سوخوی-7 دشمن افزایش یافت.
شمار اندکی از هواپیماهای جنگنده سوخوی-22 دشمن به موشک‌های تعقیب‌کننده پرتوهای راداری از نوع X-28 روسی مجهز شدند. موشک‌هایی که توسط کشتی‌های روسی در بندر کویت تخلیه شده بودند و در پی پیروزی عملیات ثامن‌الأئمه در اختیار نیروی هوایی عراق قرار گرفتند و در هنگام تدارک عملیات طریق‌القدس رادارهای HAIPER موشک‌های هاوک منطقه دزفول و منطقه فولی‌آباد در نزدیکی قرارگاه لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران را را از کار انداختند و با این تدابیر جهش قابل توجهی را در امور عملیات هوایی در دو پایگاه کوت و شعیبیه از خود نشان دادند.
لازم به یادآوری است که این موشک‌های هاوک برای نخستین بار به منظور تأمین دفاع موشکی صحنه عملیات که در حقیقت بخشی از دفاع تاکتیکی هوایی صحنه نبرد است به کارزار آمده بودند.
وضعیت نیروی هوایی خودی(خلاصه ای از عملیات مشترک «طریق‌القدس» با دستور رزمی هوایی به نام «شبح-2»)
در ابتدا که عملیات شبح-2 طراحی گردید برای پشتیبانی از تمام لشکرهای زمینی بود که در خوزستان با دشمن وارد نبرد شده بودند، و اولین بار در راستای پشتیبانی از لشکر 77 در عملیات ثامن‌الأئمه بکار گرفته شد که باموفقیت همراه بود و اکنون در این عملیات فرماندهی‌های مشروحه زیر مأمور اجرای عملیات هوایی شبح-2 شده بودند.
1. فرماندهی پایگاه یکم شکاری واقع در مهرآباد با اسکادران‌های هواپیماهای بوئینگ-707 و بوئینگ-747 سوسخت‌رسان و اسکادران‌های هرکولس (C-130) و اسکادران شکاری شناسایی آر-اف-4یی (RF-4E).
2. فرماندهی پایگاه سوم شکاری همدان با یک گروه پروازی هواپیمای اف-4یی (F-4E) که به پایگاه چهارم شکاری دزفول مأمور کرده بود.
3. فرماندهی پایگاه چهارم شکاری دزفول با یک اسکادران جنگنده رهگیر و یک گروه جنگنده بمب‌افکن اف-5یی (F-5E).
4. فرماندهی پایگاه ششم شکاری بوشهر با یک اسکادران جنگنده رهگیر و یک گروه جنگنده بمب‌افکن اف-4یی (F-4E).
5. فرماندهی پایگاه هفتم شکاری شیراز با یک گروه پروازی هواپیماهای جنگنده رهگیر اف-14 (F-14).
6. فرماندهی پایگاه هشتم شکاری اصفهان با یک اسکادران هواپیماهای جنگنده رهگیر اف-14 (F-14).
7. فرماندهی پدافند هوایی با ایستگاه‌های رادار سد دز در دزفول، مشرحات در اهواز، سربندر در ماهشهر، بوشهر و بهبهان و همچنین یک سایت موشک زمین به هوای هاوک شامل دو آتشبار که برای تأمین دفاع موشکی صحنه نبرد فرستاده بود. همچنین یک گردان توپخانه زمین به هوا شامل 41 قبضه توپ 23 میلی‌متری و 6 قبضه توپ 35 میلی‌متری اورلیکن در منطقه عملیاتی طریق‌القدس گسترش داده بود.
8. فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیکی با سایت شنود ایلام و هواپیمای جمع‌آوری کننده اطلاعات الکترونیکی هرکولس (EC-130).
فرماندهان عملیات طریق‌القدس در قرارگاه اهواز و قرارگاه لشکر 16 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران حجم وسیعی از آتش توپخانه فراهم کرده بودند و آن طور که خودشان قرار گذاشته بودند، تنها در صورت بروز یک ناکامی و یا محاصره شدن یک گردان و در شرایط اضطراری از آتش هوایی استفاده خواهند کرد، اما مراقبت مسلحانه هوایی و دفاع تاکتیکی هوایی بر فراز لشکرهای 16 و 92 زرهی از مهمترین ضروریات این عملیات بود، زیرا نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران فاقد سامانه دفاع موشکی بود و این نیازمندی را هواپیماهای اف-14 و اف-5 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران زیر نظر ایستگاه‌های منطقه تأمین می‌کردند.
در طرح شبح-2 برای مراقبت مسلحانه هوایی برفراز اهواز، دو فروند هواپیمای اف-14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده بود که در حد فاصل مرز کشور در غرب بستان تا سوسنگرد هرگاه هواپیمای عراقی را که به داخل فضای منطقه عملیات نفوذ می‌کرد، آن را بی‌درنگ بر صفحه رادار خود گرفته و تعقیب می‌کردند و در اندک زمانی از فاصله 40 مایلی موشک خود را به طرف آنها شلیک می‌کردند. این امتیاز بزرگی برای دفاع هوایی منطقه عملیات بود. رادارهای دزفول و اهواز نیز در این زمینه فعال بودند و همچنین دو فروند هواپیمای جنگنده رهگیر اف-5 را برای کسب اطمینان از ارتفاع پایین و فضای زیرین هواپیماهای اف-14 بر فراز منطقه عملیات قرار داده بودند تا مبادا از ناحیه زیر بدنه به هواپیماهای اف-14 حمله شود. در تاکتیک جدید دشمن، قرار بر این بود که زیر نظر هواپیمای آواکس جدیدی که به تازگی دریافت کرده بودند و به نام بغداد نامیده می‌شد، هواپیماهای میراژ اف-1 (F-1) از ارتفاع پایین و از قسمت زیرین هواپیماهای اف-14 به آنها حمله‌ور شده و سپس هواپیماهای میگ-23 از دو طرف خلبانان هواپیماهای اف-14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را سرگرم جنگ و گریز نمایند و ناگهان میراژ از پایین خود را به بالا بکشد و موشک سوپرماترا-530 را شلیک کند. از آن طرف قرار بر این بود که خلبانان هواپیماهای اف-5 پایگاه هوایی دزفول، در صورتی که رادار اهواز می‌توانست میراژ را کشف و تعقیب نماید، از ارتفاع پایین‌تر از هواپیماهای اف-14 به میراژها حمله‌ور شوند.
از سوی دیگر قرار بر این بود، وقتی هواپیماهای اف-14 ایران با هدف‌های خود یعنی میگ-23 و میراژهای عراق درگیر می‌شدند، هواپیماهای جنگنده بمب‌افکن سوخوی-22، میگ-21 و سوخوی-20 دشمن بمب‌های خود را بر سر یگان‌های لشکر 16 زرهی و 92 زرهی فرو ریخته و به سرعت معرکه را ترک کنند.
نیروی هوایی عراق خیلی زودتر دفاع خود را در برابر این عملیات آغاز کرد. در روز پنجم آبان عراق رادار HIPIR موشک هاوک را در فولی‌آباد مورد اصابت موشک تعقیب‌کننده پرتوهای رادار بنام ایکس-28 (X-28) قرار داد. در ساعت 16:20 دو فروند هواپیمای دشمن روی صفحه رادار سد دز ظاهر شدند و هواپیمای اف-14 مأمور مراقبت مسلحانه بر فراز اهواز به سوی آنها روانه شد و موشک فنیکس خود را به سوی دشمن شلیک کرد، ولی یکی از هواپیماها همزمان موشک ضدرادار خود را شلیک کرده بود که آنتن رادار سایت هاوک در هم پیچید و از طرف دیگر هواپیمای دشمن نیز سرنگون شد. هواپیمای آواکس بنام بغداد که در استان بصره پرواز می‌کرد، توازن کنترل آسمان منطقه عملیات را بر هم زده بود. در تاریخ 6/8/60 سومین رادار موشک هاوک از فاصله 65 کیلومتری مورد اصابت قرار گرفت. دو فروند هواپیمای اف-5 که بدنبال دشمن روانه شده بودند وقتی بر فراز نیروهای لشکر یکم پیاده مکانیزه عراق در شمال بستان قرار گرفتند، با موشک‌های ضدهوایی سام-6 روبرو شدند و با فاصله زیادی که با دشمن داشتند موفق به درگیری نزدیک نشدند.
در ساعت 16:00یک دستگاه رادار HIPIR نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط هواپیمای هرکولس به اهواز حمل گردید تا بلادرنگ سایت‌های هاوک عملیاتی گردند، اما در ساعت 16:15 دوباره هواپیمای سوخوی-22به همراه موشک‌های KH-28 در رادار سد دز مشاهده شدند. تمام رادارهای منطقه از HIPER و IC WAR تا رادارهای جستجوگر SEARCH در حالت STBY (انتظار) قرار گرفتند. هواپیماهای اف-14 ناگزیر شدند تا به صورت دو فروندی به آسمان منطقه پرواز کنند تا در پروازهای دوره‌ای رفت و برگشت بر فراز اهواز، کمبود رادارهای سد دز و مشرحات را جبران کنند ( رادارهای یاد شده مجبور شده بودند در حالت عملیاتی غیرفعال که به آن STAND BY می‌گویند قرار گیرند). قابل ذکر است که عملیات طریق‌القدس تا تاریخ 30/9/60 ادامه یافت. در تاریخ 16/8/60 به محض دور شدن هواپیماهای اف-14، دشمن در ساعت 12:15 تیپ 3 لشکر 92 را در سیدخلف بمباران کرد و در ساعت 13:27 نقطه‌ای در نزدیکی فولی‌آباد بمباران شد. در ساعت 13:45 تیپ یکم لشکر 16 زرهی بمباران شد، و یکی از بمب‌ها به سوسنگرد اصابت کرد و همزمان جاده اهواز به ماهشهر بمباران گردید.
ساعت 13:45 هواپیمای اف-14 از فاصله 20 کیلومتری یکی از هواپیماهای دشمن را هدف موشک فنیکس خود قرار داد و سرنگون ساخت، و از فشار دشمن کمی کاسته شد. در ساعت 14:00 همان روز پاسگاه تیپ 55 هوابرد در سوسنگرد بمباران شد.
خسارات این حملات جزیی بود و تلفات انسانی نیز نداشت. اغلب بمباران‌ها فاقد دقت کافی بودند، زیرا بمب‌ها از ارتفاع بالا رها می‌شدند، اما هدف آنها قرارگاه تیپ 3 از لشکر 92 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که به علت عجله خلبان در ترک منطقه، زودتر از موعد مقرر بمب‌ها رها شدند و به سوسنگرد اصابت کردند. ساعت 14:10 دوباره دشمن برای بمباران قرارگاه لشکر 92 زرهی حمله کرد که با مقابله هواپیماهای «اف-14» بمب‌ها در بیابان رها شدند.
در روز 23 آبان باردیگر توسط پایگاه یکم شکاری در مهرآباد با بکارگیری دستورالعمل عکسبرداری و شناسایی هوایی بنام ناصر و سازماندهی یک گروه رزمی متشکل از خلبانان پایگاه یکم شکاری، هفتم شکاری شیراز، هشتم شکاری اصفهان، چهارم شکاری دزفول و فرماندهی پدافند هوایی و فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیکی، عکس هوایی از غرب دزفول تا غرب اهواز و فکه و بستان تهیه و بلافاصله به قرارگاه لشکر 16 زرهی و لشکر 92 زرهی فرستاده می‌شود.
در روز 24 آبان ، این عملیات با اندکی تغییر در وسعت و با همان گروه رزمی ناصر تکرار گردید و درگیری شدید بین یک فروند هواپیمای اف-14 (مأمور دفاع هوایی منطقه عملیات طریق‌القدس و مراقبت مسلحانه هوایی) به خلبانی سروان خادمی و ستوانیکم خورشیدی با یک فروند هواپیمای میراژ دشمن درگرفت ،اگرچه میراژ دشمن سرنگون نشد، اما هواپیمای شناسایی آر-اف-4یی (RF-4E) موفق به تهیه عکس واضح می‌شود.
در روز 26 آبان، عکسبرداری هوایی توسط سرگرد خلبان محمدرضا عطایی با همان گروه رزمی ناصر از غرب دزفول و اهواز انجام گردید. در ساعت 13:20 قرارگاه لشکر 92 و در ساعت 15:30 دهکده جلالیه و در ساعت 13:30 دهکده فارسیاب در غرب کارون بمباران گردیدند که خسارتی در بر نداشت. خلبان هواپیمای اف-14 که به اتفاق افسر کابین عقب خود ستوانیکم باقری با معرف طوفان- 5 هواپیمای شناسایی را پوشش داده بودند، در جنوب‌غرب اهواز با دو فروند هواپیمای دشمن درگیر شدند که یک فروند آنها با موشک فنیکس هدف قرار گرفته و سرنگون می‌شود. ولی بلافاصله از پشت سر و پهلو مورد حمله موشکی دیگر هواپیماهای دشمن قرار می‌گیرد که با انجام مانورهای دفاعی موفق به بر طرف نمودن خطر می‌شود.
ساعت 10:30 هواپیمای «اف-14» به خلبانی سروان رضا نظام‌آبادی و ستوانیکم جلال‌آبادی با معرف «آهنگ-2» مأمور مراقبت مسلحانه هوایی در منطقه 3 نزدیک اهواز برای انجام سوخت‌گیری در هوا منطقه را ترک کرد، ساعت 10:37 هواپیمای «اف-14» دیگری با معرف «آهنگ-3» مأمور مراقبت مسلحانه هوایی در منطقه 10 نزدیک ماهشهر نیز منطقه را برای سوخت‌گیری مجدد ترک نمود و در ساعت 10:54 هواپیمای «اف-14» مأمور مراقبت مسلحانه کمکی در منطقه 10 نیز منطقه را برای سوخت‌گیری هوایی ترک کرد. در لحظاتی که مناطق از وجود هواپیمای CAP خالی بود مناطق رقابیه و میشداغ و غرب اهواز توسط هواپیماهای نیروی هوایی عراق بمباران شدند.
حدود ساعت 10:00 پیش از آن که هواپیمای «آهنگ-2» منطقه را ترک کند، رادار دزفول (سد دز) اعلام کرد که دو فروند هواپیمای دشمن در منطقه حضور دارند. هواپیمای «اف-14» با معرف «آهنگ-2» به سوی آنها حرکت و در 18 مایلی یک فروند موشک به سوی آنها شلیک می‌نماید. لحظاتی بعد خلبان اظهار داشت که هدف‌ها را می‌بینم دو فروند هواپیمای اف-5 خودی هستند. رادار سد دز در پاسخ می‌گوید هیچیک از هواپیماهای ایرانی در منطقه حضور ندارند و بی‌تردید آنها هواپیماهای دشمن هستند. به نظر می‌رسد این دو فروند، هواپیمای میراژ باشند که نیروی هوایی عراق اخیراً وارد معرکه کرده است. این هواپیماها که از نظر شکل ظاهری بویژه در پرواز و در هوا بسیار شبیه هواپیماهای «اف-5» می‌باشند، مجهز به موشک «ماژیک-550» و «سوپرماترا-530» بودند، اولی حرارتی و دومی راداری بود و در شرایط نبردهای هوایی می‌توانستند توازن تسلیحاتی هوایی را به نفع ارتش عراق بر هم زنند. بعد از سوخت‌گیری هوایی هواپیمای «آهنگ-2»، این هواپیما در اختیار رادار سد دز قرار گرفت خلبان اظهار داشت که دو مسیر متخاصم را در رادار خود دارد و رادار سد دز اعلام کرد دشمن هستند. اما ساعت 11:20 دو فروند هواپیمای دشمن روی به سوی مرزهای عراق می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که موشک به سوی آنها شلیک شود.
در ساعت 11:30 بار دیگر دو فروند هواپیمای دشمن بر روی صفحه رادار هواپیمای آهنگ-2 ظاهر می‌شوند. در ساعت 11:33 در حالی که هواپیمای اف-14 با معرف آهنگ-2 به دنبال اهداف پیش‌گفته روان بود، ارتباط رادیویی او با ایستگاه رادار دزفول سد دز قطع می‌شود و ایستگاه رادار اهواز مشرحات اعلام می‌کند که دو خلبان را دیده است که با چتر نجات در حال فرود هستند. رادار سد دز آخرین موقعیت هواپیمای «اف-14» با معرف «آهنگ-2» را در فاصله 17 مایلی با هواپیماهای دشمن اعلام می‌کند. در همین حال یگانی از ژاندارمری کل کشور در منطقه اهواز نیز اعلام می‌کند که یک فروند هواپیما که مشخص نیست دشمن است یا خودی در منطقه اهواز سقوط کرده است.
ساعت 15:38 خلبانان هواپیمای «اف-14» دیگری با معرف «آهنگ-5» بنام‌های سروان ابراهیمی و ستوانیکم انصاریان هواپیمای دشمن را در موقعیت 30 درجه و 4 دقیقه شمالی و 44 درجه و 40 دقیقه شرقی هدف موشک قرار داده و سرنگون می‌سازند. دشمن که عملیات هوایی خود را در چند روز گذشته ناکام و کم‌اثر ارزیابی می‌کند، سرانجام تصمیم گرفت که نیروهای مدافع خود را در زمین تقویت کند و با این دیدگاه تیپ زرهی مستقلی بنام تیپ 10 زرهی را وارد منطقه کرد. این تیپ، مجهز به تانک‌های «T-72» که در آن زمان از پیشرفته‌ترین تانک‌های جهان محسوب می‌شدند؛ بود و در غرب سوسنگرد حد فاصل جفیر تا هویزه استقرار یافت.
روز دوم آذر ، خلبانان هواپیمای «اف-14» با هواپیماهای دشمن بر فراز قرارگاه لشکر 16 زرهی درگیر شدند و یکی از آنها را سرنگون ساخته و بقیه منطقه را ترک کردند.
روز سوم آذر، برای چندمین بار از جابجایی‌های نیروهای خودی و دشمن در غرب اهواز و بستان و سوسنگرد عکس هوایی گرفته شد.
روز چهارم آذر، ساعت 10:30، در پی درگیری خلبانان هواپیمای «اف-14» با جنگنده بمب‌افکن‌های دشمن، یک فروند دیگر از بمب‌افکن‌های دشمن توسط موشک فنیکس سرنگون شد. در همین روز ساعت 13:00، عملیات رزمی ناصر به اجرا درآمد و عکس هوایی نیز از منطقه غرب دزفول و جنوب‌غرب اهواز گرفته شد. خلبانان هواپیمای شکاری شناسایی (آر-اف-4یی) با اجرای عملیات جنگ الکترونیک از آسیب دفاع موشکی صحنه مربوط به دشمن (سام-6) رهایی یافتند. در این روز خلبانان سه فروند هواپیما «اف-14» موفق شدند 4 فروند هواپیمای دشمن را بر فراز تیپ 3 زرهی و تیپ 2 زرهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران سرنگون سازند.
روز پنجم آذر ،آخرین عکس هوایی با اجرای دستور رزمی ناصر، از گسترش نیروهای دشمن در منطقه عملیاتی «طریق‌القدس» توسط خلبانان شکاری شناسایی «آر-اف-4یی» تهیه شد. در این روز خبر رسید که در جبهه دهلاویه استواریکم هوایی محمدحسین نوریانی‌نژاد و کارمند فنی اکبر عربیان حسین‌آبادی با اصابت گلوله مستقیم دشمن به شهادت رسیدند. این دو شهید نیروی هوایی داوطلبانه در جبهه زمینی می‌جنگیدند. سروان فنی عباس امین‌اسکندری نیز از جمله داوطلبان حضور در جبهه زمینی در طریق‌القدس بود که به ضرب گلوله مستقیم دشمن در کنار شهر بستان در همین روز به شهادت رسید. سرباز وظیفه هوایی اسماعیل آژیر در دهلاویه بر اثر ترکش خمپاره دشمن به شهادت رسید. سرباز وظیفه هوایی محمد اکرمی در بستان، سرباز وظیفه هوایی مسلم بشاش در چولانیه، سرباز وظیفه هوایی محمدعلی تقی‌ئی در بستان، سرباز وظیفه هوایی اصغر چهرازی در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی حسین زرین‌دست در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی وحید شاهی در بستان، سرباز وظیفه هوایی سعید عرفان در دهلاویه، سرباز وظیفه هوایی محمدرضا قاسمی در چولانیه، سرباز وظیفه هوایی علی محسن‌زاده در بستان، سرباز وظفه هوایی محمدتقی ملامحمدی در بستان و سرباز وظیفه هوایی سید هاشم واردی در بستان در این روز به شهادت رسیدند و نام نیک خود را در تاریخ جاودان به یادگار باقی گذاشتند.
روز نهم آذر بستان آزاد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید.
عملیات طریق القدس
ادامه مطلب ....
http://www.nooreaseman.com/forum260/thread71709.html
منبع:انجمن هاي سياسي مذهبي فرهنگي نورآسمان
تبادل لينك
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر